Francuska minister sprawiedliwości Nicole Belloubet złożyła w Kopenhadze akt ratyfikowania przez francuski parlament Protokołu nr 16 do Europejskiej Konwencji o prawach człowieka. Jako że jest to dziesiąta ratyfikacja Protokołu, uruchamia ona jego wejście w życie z dniem 1 sierpnia 2018 r.

Protokół nr 16 do Konwencji o prawach człowieka został przyjęty w Strasburgu, w październiku 2013 r. Jego celem jest nawiązanie dialogu pomiędzy Trybunałem w Strasburgu a najwyższymi sądami krajowymi wskazanymi przez państwa-strony Protokołu nr 16 do Konwencji. Ten krótki akt prawny - bo posiadający zaledwie 11 artykułów, z czego jedynie 5 artykułów ma charakter "merytoryczny" (pozostałe dotyczą procedury ratyfikacji i wejścia w życie) - przewiduje możliwość zwracania się przez najwyższe sądy krajowe państw członkowskich do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka ze swoistymi "pytaniami prejudycjalnymi".

Zgodnie z art. 1 Protokołu, sądy wskazane przez Wysokie Układające się Strony mogą zwracać się do Trybunału z wnioskiem o wydanie opinii w przedmiocie ogólnych kwestii związanych z wykładnią lub stosowaniem praw i wolności określonych w Konwencji o prawach człowieka lub protokołach do niej. Sąd krajowy może zwrócić się do Trybunału z takim wnioskiem jedynie w związku z toczącą się przed nim sprawą, musi nadto uzasadnić swój wniosek i przedstawić prawny i faktyczny kontekst rozstrzyganej sprawy. Trybunał nie jest związany wnioskiem o wydanie opinii, a w razie przyjęcia wniosku do rozpatrzenia wydaje uzasadnioną opinię, która nie będzie miała charakteru wiążącego sąd krajowy, lecz jedynie doradczy. Opinie będą publikowane.

Prezes Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Guido Raimondi, wyraził zadowolenie z powodu złożenia dziesiątej ratyfikacji Protokołu nr 16 i rozpoczęcia procedury jego wejścia w życie. Jego zdaniem, wejście w życie Protokołu nr 16 wzmocni dialog pomiędzy Europejskim Trybunałem Praw Człowieka a najwyższymi sądami krajowymi. Dziesięć państw, które złożyło dokumenty ratyfikacyjne i które będą mogły składać wnioski o wydanie opinii prejudycjalnej do Trybunału, to: Albania, Armenia, Estonia, Finlandia, Francja, Gruzja, Litwa, San Marino, Słowenia i Ukraina. Polska niestety nie znalazła się nawet w gronie państw, które podpisały, lecz jeszcze nie ratyfikowały Protokołu (należą do nich: Andora, Grecja, Włochy, Holandia, Norwegia, Mołdowa, Rumunia, Słowacja i Turcja).

Protokół nr 16 może otworzyć przed państwami Rady Europy zupełnie nowe możliwości współpracy z Trybunałem oraz skuteczniejszego, a przede wszystkim szybszego wdrażania konwencyjnych mechanizmów ochrony praw człowieka na szczeblu krajowym. Jakkolwiek opinia Trybunału nie będzie miała charakteru wiążącego, bezsprzecznie może pomóc w ukształtowaniu krajowej praktyki orzeczniczej (zwłaszcza w sprawach powtarzalnych, w których pojawia się wiele skarg na podstawie analogicznych stanów prawnych, dotkniętych jedną systemową wadą prawną w prawie krajowym), bez konieczności przeprowadzenia długotrwałego postępowania przed Trybunałem. Protokół nr 16 bez wątpienia jest krokiem w dobrą stronę. Należy mieć nadzieję, że Polska także znajdzie się wśród jego sygnatariuszy, a współpraca między Trybunałem a najwyższymi sądami w krajach europejskich będzie owocna.

źródło: https://www.echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=home z 19 kwietnia 2018 r.
https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/214 z 19 kwietnia 2018 r.