Strasburg: środki przymusu stosowane w więzieniu nie mogą być nadmierne

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 28 kwietnia uznał, że zastosowanie przez strażników więziennych nadmiernych środków przymusu bezpośredniego w czasie przeszukania celi stanowiło nieludzkie i poniżające traktowanie.

Skargi do Trybunału wniosło dwóch obywateli Czarnogóry, którzy na czas odbywania swych kar pozbawienia wolności znaleźli się w jednej celi. Skarżący zarzucili, iż funkcjonariusze służby więziennej, którzy mieli przeprowadzić przeszukanie ich celi, zakuli ich w kajdanki i pobili gumowymi pałkami. Rząd czarnogórski twierdził, iż te środki przymusu bezpośredniego były konieczne dla złamania oporu skarżących. W postępowaniu krajowym sądy Czarnogóry uznały, że przymus zastosowany przez strażników więziennych był nadmierny i przyznały skarżącym zadośćuczynienia w wysokości 1500 euro. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż zostały naruszone ich prawa z art. 3 Konwencji o prawach człowieka (zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania i karania), a wynik postępowania krajowego nie zadośćuczynił doznanej przez nich krzywdzie.

Trybunał zgodził się z argumentacją skarżących i stwierdził podwójne naruszenie art. 3 Konwencji o prawach człowieka.

Przede wszystkim w postępowaniu krajowym sądy nie uznały wyraźnie, iż naruszone zostały prawa podstawowe skarżących. Nadto suma zadośćuczynienia - to jest 1500 euro - zdaniem Trybunału okazała się niewystarczająca. Obrażenia doznane przez skarżących zostały potwierdzone w opinii lekarskiej i w postępowaniu przed sądem, a mimo to sądy nie uznały pobicia skarżących gumowymi pałkami przez strażników więziennych za akt nieludzkiego i poniżającego traktowania, lecz jedynie za zastosowanie przez strażników nadmiernego przymusu bezpośredniego. Brak wyraźnego potwierdzenia naruszenia praw podstawowych skarżących oraz zbyt niskie zadośćuczynienie wystarczyły, by Trybunał uznał naruszenie praw skarżących z art. 3 Konwencji w jego materialnym aspekcie.

Teodor Szymanowski,Jerzy Migdał
Prawo karne wykonawcze i polityka penitencjarna>>>

Następnie Trybunał wskazał, iż postępowanie krajowe przeprowadzone w tej sprawie było dotknięte uchybieniami, które przesądziły o stwierdzeniu naruszenia art. 3 Konwencji również w jego aspekcie proceduralnym (obowiązek przeprowadzenia skutecznego i bezzwłocznego śledztwa w każdym przypadku złamania zakazu nieludzkiego i poniżającego traktowania). Uchybienia te dotyczyły zwłaszcza nieuzasadnionego umorzenia przez prokuraturę postępowania przeciwko sprawcom pobicia skarżących, mimo dwukrotnego złożenia zawiadomienia o przestępstwie przez skarżących, oraz pomimo ustaleń dokonanych w postępowaniach prowadzonych przez sędziego śledczego i Rzecznika Praw Obywatelskich i potwierdzających wersję wydarzeń skarżących. Tak prowadzone postępowanie karne w sprawie traktowania, jakiego doznali skarżący z rąk funkcjonariuszy służby więziennej, nie może zostać uznane za skuteczne. Miało tym samym miejsce naruszenie art. 3 Konwencji w jego aspekcie proceduralnym.

Milić i Nikezić przeciwko Czarnogórze - wyrok ETPC z dnia 28 kwietnia 2015 r., połączone skargi nr 54999/10 i 10609/11.

Czytaj:  RPO: więzień ma prawo do skargi na zastosowanie przymusu>>>