Przedmiotem postępowania było żądanie zasądzenia odszkodowania za tę nieruchomość, co do której orzeczeniem administracyjnym z dnia 14 września 1959 r. Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy odmówiło właścicielowi hipotecznemu ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu. Nieważność tego orzeczenia została stwierdzona orzeczeniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z 16 listopada 2000 r.
Odmowa ustanowienia użytkowania wieczystego
Organ administracyjny odmówił ustanowienia na rzecz następców prawnych Krystyny M. użytkowania wieczystego działki gruntu o powierzchni ok. 569 m kwadratowych stanowiącego część działki ewidencyjnej nr X z obrębu oraz części działki ewidencyjnej Y z obrębu nieuregulowanej w księdze wieczystej.
Oddalając powództwo, Sąd Okręgowy uznał za nietrafne twierdzenie powodów, jakoby przerwali bieg terminu przedawnienia roszczenia przez wszczęcie postępowań przed właściwymi organami administracyjnymi w celu uzyskania prawa użytkowania wieczystego nieruchomości albo odszkodowania, a także przez wezwanie Skarbu Państwa do próby ugodowej w grudniu 2009 r.
W ocenie Sądu Okręgowego, takiego skutku nie wywołał także wniosek strony zmierzający do sprostowania oczywistej omyłki pisarskiej w orzeczeniu SKO w zakresie adresu i powierzchni nieruchomości.
Nie przerwano biegu przedawnienia
Sąd Okręgowy podkreślił, że również postępowanie toczące się przed prezydentem m.st. Warszawy o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego do gruntu na rzecz powodów nie wyczerpuje przesłanek przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).
Sąd I instancji przychylił się do stanowiska pozwanego, że żądanie przyznania prawa własności czasowej i inne czynności nie może zostać uznane jako czynność przerywająca bieg przedawnienia.
Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu I instancji że termin przedawnienia roszczenia odszkodowawczego powinien być liczony od dnia wydania decyzji nadzorczej z 16 listopada 2000 r., a nie od dnia wydania decyzji z 1 czerwca 2009 r. o odmowie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu. Ponadto Sąd II instancji stwierdził, że powoływanie się przez Skarb Państwa na zarzut przedawnienia nie stoi w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, gdyż brak było po stronie powodowej przeszkód do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego we właściwym czasie. Należy mieć na uwadze także okoliczność, że powodowie wystąpili z wnioskiem o odszkodowanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego po upływie terminu przedawnienia, oraz że upływ terminu jest znaczny. Co więcej - wezwanie pozwanego do próby ugodowej nie mogło odnieść skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia, ponieważ nastąpiło to już po upływie terminu przedawnienia.
Skarga kasacyjna powodów
Powodowie wnieśli skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Na gruncie rozpoznawanej sprawy sądy obu instancji przyjęły, że początek biegu przedawnienia należy liczyć od daty decyzji nadzorczej Samorządowego Kolegium Odwoławczego z16 listopada 2000 r., co oznacza, że roszczenie powodów uległo przedawnieniu na długo przed wniesieniem pozwu o zasądzenie odszkodowania pieniężnego. Jednakże Sądy nie uwzględniły tego, że, z punktu widzenia odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za wadliwość decyzji administracyjnej, istotne znaczenia ma treść decyzji nadzorczej stwierdzającej tę wadliwość.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zarysowały się w tej kwestii dwa rozbieżne stanowiska prawne.
Dwa stanowiska SN
Zgodnie z pierwszym z nich, prowadzenie postępowania administracyjnego o ustanowienie prawa wieczystego użytkowania nie przerywa biegu roszczenia o naprawienie szkody wynikającej z wydania nieważnej decyzji administracyjnej.
Drugie stanowisko wychodzi z założenia, że jeżeli poszkodowany wybrał restytucję naturalną, a następnie zmienił żądanie na świadczenie pieniężne, to pierwsza czynność przerywa bieg przedawnienia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 k.c.
SN w składzie 3 sędziów opowiada się za stanowiskiem drugim - postępowanie administracyjne, dotyczy w istocie naprawienia szkody w postaci restytucji naturalnej.
Sąd Najwyższy jednak poprosił siedmiu sędziów o podjęcie uchwały. A zatem SN rozpozna we wtorek 12 lipca br. zagadnienie prawne: Czy prowadzenie postępowania administracyjnego o ustanowienie prawa wieczystego użytkowania, po stwierdzeniu nieważności decyzji odmawiającej ustanowienie własności czasowej nieruchomości objętej działaniem dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, przerywa bieg przedawnienia pieniężnego roszczenia odszkodowawczego za szkodę spowodowaną nieustanowieniem tego prawa (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.)?
Sygnatura akt III CZP 14/16
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz
|