Obecnie nadal obowiązuje ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 roku. Znowelizowano ją w lipcu 2015 roku, ale nowela nie weszła w życie, ponieważ była badana przez Trybunał Konstytucyjny. W maju br. stwierdził on zgodność nowelizacji z Konstytucją RP, co umożliwiło prezydentowi podpisanie ustawy. Jednak w czasie pomiędzy uchwaleniem nowelizacji a jej podpisaniem przez prezydenta przepisy zmieniły się i konieczne było wprowadzenie w niej zmian.

W czwartek za nowelizacją bez poprawek głosowało 79 senatorów, przeciw był jeden członek izby wyższej.

Wcześniej członkowie izby wyższej odrzucili zmiany do noweli zaproponowane przez komisję kultury. Poprawka, jak przypomniał marszałek Senatu Stanisław Karczewski, stanowiła, że osoby samodzielnie wykonujące prace konserwatorskie, prace restauratorskie lub badania konserwatorskie prowadzone przy zabytkach wpisanych na Listę Skarbów Dziedzictwa musiały się legitymować kwalifikacjami koniecznymi do kierowania takimi pracami.

W uzasadnieniu przygotowywanej nowelizacji napisano, że "nowelizowana jest ustawa nowelizująca w okresie jej vacatio legis. To jest przypadek przewidziany w § 91 ust. 2 Zasad Techniki Prawodawczej - +W szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia luki w prawie, można wyjątkowo znowelizować przepisy zmieniające ogłoszonej ustawy w okresie ich vacatio legis+".

Nowelizacja wymienia wymagania w zakresie wykształcenia i doświadczenia zawodowego, które muszą spełniać osoby prowadzące prace konserwatorskie przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków - wskazując, że wymagania te będą również musiały spełniać osoby prowadzące tego rodzaju działania przy zabytkach wpisanych na Listę Skarbów Dziedzictwa.

Stworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa dla cennych zabytków ruchomych i możliwość przedłużania pozwolenia na wywóz zabytków np. w celach wystawienniczych zakłada nowela uchwalona w 2015 r. Listę Skarbów Dziedzictwa ma tworzyć minister kultury. O wpisanie cennych ruchomych zabytków może wnioskować właściciel; wpis może się też dokonywać z urzędu.

Obiekty wpisane na Listę Skarbów Dziedzictwa mają być chronione w szczególny sposób. Ustawa określa zasady ich przechowywania i transportu oraz ewentualnej konserwacji. Możliwe ma być też - na mocy decyzji ministra - usunięcie zabytku z Listy Skarbów Dziedzictwa oraz zabezpieczenie go przez czasowe zajęcie w sytuacji zagrażającej np. zniszczeniem.(PAP)