Projektowane nowe przepisy regulaminu urzędowania sądów powszechnych dotyczą wydzielenia i utworzenia w sądach stref dostosowanych architektonicznie i organizacyjnie do obsługi interesantów. Proponowane regulacje uwzględniają także zapewnienie bezpieczeństwa w sądach. Proponuje się wiec, by w budynku sądu w odrębnych ciągach komunikacyjnych usytuować:
1) biuro obsługi interesantów;
2) jeśli nie zostało utworzone kompleksowe biuro obsługi interesantów - biuro podawcze, kasa sądu lub urządzenie umożliwiające dokonanie wpłaty oraz biuro obsługi interesantów z czytelnią, usytuowane przy wejściu do budynku;
3) pokoje sędziów, sekretariaty sądowe, pomieszczenia socjalne przeznaczone dla pracowników,
4) sale rozpraw
Skala zagrożeń
Z informacji uzyskanych od prezesów sądów apelacyjnych i okręgowych wynika bowiem, że w latach 2007- 2009 miało miejsce 238 przypadków naruszenia bezpieczeństwa i porządku w jednostkach organizacyjnych wymiaru sprawiedliwości.
Najczęstszą przyczyną zakłócenia porządku i bezpieczeństwa były alarmy bombowe, których odnotowano 188 (60 w 2007 r., 71 w 2008 r., 57 w 2009 r.).
Często dochodziło do zakłócenia porządku przez petentów niezadowolonych z rozstrzygnięcia sprawy, którzy grozili, ubliżali, a także atakowali sędziów i pracowników sądów. W latach 2007 - 2009 odnotowano także 5 włamań do budynków sądów oraz 4 pożary, w tym przypadek podpalenia akt w trakcie ich przeglądania, po uprzednim oblaniu łatwopalnym płynem.
Poza powyższymi naruszeniami bezpieczeństwa i porządku w sądach zdarzały się również innego rodzaju incydenty (odnotowano 27 różnych przypadków), takie jak: wybijanie szyb w oknach, próba wniesienia broni na teren sądu, przesłanie na adres sądu listu z nieznaną sypką substancją, próba samospalenia przed budynkiem sądu. Dochodziło także do manifestacji organizacji społecznych.
Z powodu tych zdarzeń, niezbędne jest podejmowanie wielokierunkowych działań zabezpieczających sądy, zatrudnione w nich osoby, a także interesantów sądów przed wszelkimi zagrożeniami.
Przewiduje się więc tworzenie takiej struktury organizacyjnej budynku sądu, aby istniały możliwości przemieszczania się sędziów i pracowników sądów w obrębie budynku sądu, ograniczające kontakty tych osób z interesantami poza salą sądową
i sekretariatem do niezbędnego minimum. Przyjmuje się, że budynek sądu powinien w miarę możliwości posiadać co najmniej dwa odrębne wejścia.
Rejestracja elektroniczna gości
Zwiększeniu bezpieczeństwa w sądach służyć ma rejestracja elektroniczna danych osób wchodzących do budynku sądu. Zamiar wejścia do sądu będzie wiązał się z obowiązkiem okazania dokumentu ze zdjęciem w celu „pobrania” danych na nim zawartych przez urządzenie rejestrujące.
Podkreślić należy, że rozporządzenie nie nakłada obowiązku posiadania przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu, wprowadza jedynie wymóg potwierdzenia tożsamości przez okazanie odpowiedniego dokumentu, jako warunek wejścia do budynku, w którym sąd ma siedzibę.
Proponowane w projekcie regulacje nie odnoszą się do skutków odmowy okazania dokumentu, niemniej są one oczywiste. Jeśli bowiem warunkiem wejścia do sądu jest okazanie dokumentu, to odmowa jego okazania uniemożliwi wejście do sądu. Gdy osoba wezwana do sądu lub zawiadomiona nie okaże odpowiedniego dokumentu. Nie wpuszczenie takiej osoby może mieć wpływ na przebieg postępowań sądowych. Celowe jest zatem wprowadzenie wyjątkowego rozwiązania polegającego na zawiadomieniu przewodniczącego posiedzenia
i pozostawieniu decyzji w jego gestii.
Gdy w sądzie nie będzie odpowiednich urządzeń, co na pewno będzie miało miejsce w początkowej fazie wdrażania w sądach takiego systemu bezpieczeństwa. Przepis dopuszcza wyjątkowo stosowanie dotychczasowych zasad bezpieczeństwa i ruchu osobowego w budynkach sądów.
Za przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych, odpowiadają: dyrektor sądu apelacyjnego, sądu okręgowego oraz kierownik finansowy w sądzie rejonowym. Zaś w sądzie rejonowym, w którym nie powołano kierownika finansowego - prezes tego sądu.
Sekcje i wydziały
W sądzie rejonowym o limicie etatów sędziowskich powyżej 30 tworzy się oddziały: administracyjny, kadr, finansowy oraz gospodarczy. W sądzie rejonowym o limicie etatów sędziowskich powyżej 50 tworzy się ponadto oddział informatyczny.
Natomiast przy 16 do 30 sędziach trzeba łączyć - oddziały administracyjny i kadr w oddział administracyjny, a oddziały finansowy i gospodarczy - w oddział finansowy.
Jeśli sąd liczy do 15 sędziów tworzy się tylko oddział administracyjny.
W sądach zatrudniających powyżej 15 sędziów - w zależności od rozmiaru zadań, prezes sądu okręgowego za zgodą ministra sprawiedliwości może utworzyć oddział informatyczny lub w ramach oddziału administracyjnego - sekcję informatyczną.
Rozporządzenie wejdzie w życie w 14 dni od publikacji w Dzienniku Ustaw.