Wątpliwość powziął Sąd Okręgowy w Łodzi na tle następujących wydarzeń: w listopadzie 2019 r. wydał w postępowaniu nakazowym nakaz zapłaty, w którym uwzględnił żądanie pozwu. Nakaz ten był tytułem zabezpieczenia. Komornik dokonał zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego.
Otwarcie postępowania układowego
Właścicielka konta bankowego, obowiązana wniosła zarzuty od nakazu zapłaty i sprawa została skierowana do zwykłego postępowania. W toku tego procesu - Sąd Rejonowy w Łodzi 31 marca 2020 r. otworzył postępowanie układowe wobec obowiązanej.
Czytaj też: SN: Zażalenie na zwrot wniosku o udzielenie zabezpieczenia do sądu, który wydał zarządzenie>>
Sąd uwzględniając wniosek uprawnionego wskazał, że zgodnie z kpc (art. 754 ze znaczkiem 1 par. 1 kpc) w szczególnych przypadkach, uzasadnionych konkretną sytuacją faktyczną i prawną - może wskazać termin upadku zabezpieczenia inny niż wynikający z tego przepisu.
A więc sąd powinien ocenić, czy zasadne jest przedłużenie czasu obowiązywania zabezpieczenia, tak by nie zniweczyć celu postępowania czyli wyegzekwowania należności. I oczywiście - zaspokojenia wierzytelności powoda.
Sąd Okręgowy stwierdził, że taki przypadek zachodzi w rozpoznawanej sprawie, bo prowadzone jest postępowanie układowe. Na to postanowienie obowiązana wniosła zażalenie, a sąd II instancji powziął wątpliwość.
PROCEDURA: Wiśniewski Paweł, Stwierdzenie upadku zabezpieczenia >
Krótszy termin upadku zabezpieczenia
Sąd Okręgowy przypomniał, że w literaturze podkreśla się, iż przepis art. 754 (1) par. 2 k.p.c. stanowi przepis szczególny wobec z art. 754 (1) par. 1 k.p.c., bowiem wprowadza odmienny, krótszy termin upadku zabezpieczenia (miesięczny zamiast dwóch miesięcy) oraz zawęża jego zastosowanie jedynie do przypadków zabezpieczenia, gdy ustanowiono zarząd przymusowy nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego.
Tym niemniej sposób sformułowania przepisu może rodzić wątpliwości, czy wobec określenia w nim zarówno skutku, jak i jego przesłanek oraz niepowtórzenia przesłanki w postaci braku postanowienia sądu odmiennie określającego termin upadku zabezpieczenia, możliwa jest sądowa zmiana owego miesięcznego terminu. Sąd Okręgowy wskazał, że ta kwestia nie była dotąd rozważana w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i w orzecznictwie sądów powszechnych.
Sąd pytający uznał, że należy jednak podać w wątpliwość możliwość określenia przez sąd innego (dłuższego) terminu upadku zabezpieczenia po jego upływie. Nie są przekonujące argumenty odwołujące się do celów postępowania zabezpieczającego, jak i norm konstytucyjnych wpływających na dokonywaną wykładnię przepisów aktu o randze ustawowej.
Ingerencja w prawa osób trzecich
Sąd pytający przyjął, że dokonywana wykładnia przepisu musi uwzględnić jego brzmienie oraz nie może abstrahować od innych przepisów regulujących upadek zabezpieczenia, czy szerzej – postępowanie zabezpieczające. Po drugie, przepisy art. 754 (1) § 1 i 2 k.p.c. pozwalają wierzycielowi zatamować skutek upływu określonych w nich terminów w postaci upadku zabezpieczenia jedynie poprzez wniesienie o podjęcie dalszych czynności egzekucyjnych. Nie wiążą zaś skutku niweczącego upadek zabezpieczenia ze złożeniem przez uprawnionego wniosku o zmianę terminu upadku zabezpieczenia.
POBIERZ WZÓR DOKUMENTU: Wniosek o stwierdzenie upadku zabezpieczenia >
W każdym z tych dwóch wypadków postanowienie sądu ingerowałoby nie tylko w sferę praw i obowiązków uczestników postępowania zabezpieczającego, ale mogłoby nawet dotykać sfery prawnej osób trzecich, gdyby obowiązany rozporządził przedmiotem majątkowym, na którym dokonano zabezpieczenia, lub ten przedmiot obciążył po upadku zabezpieczenia.
Sygnatura akt III CZP 65/22, uchwała Sądu Najwyższego z 13 stycznia 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.