Sąd okręgowy wydał wyrok, którym skazał oskarżonego na karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. W związku z tym sąd wydał postanowienie o przedłużeniu w stosunku do oskarżonego tymczasowego aresztowania. Jako podstawę decyzji o dalszym stosowaniu tego środka wskazano m.in. art. 258 § 2 k.p.k. Na podstawie tego przepisu, jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

Zażalenie obrońcy
Obrońca oskarżonego w zażaleniu domagał się zmiany orzeczenia poprzez niestosowanie tymczasowego aresztowania lub uzależnienie uchylenia tymczasowego aresztowania od wpłaty przez oskarżonego poręczenia majątkowego. Zdaniem autora zażalenia, w stosunku do oskarżonego wystarczające jej stosowanie nieizolacyjnego środka zapobiegawczego. Wskazał, że wymieniona w art. 258 § 2 k.p.k. przesłanka "zagrożenie surową karą" nie może być wyłączną (jedyną) podstawą aresztowania ani przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania.

Rozstrzygnięcie SA
Sąd apelacyjny utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Zaznaczył, że obrońca oskarżonego podnosił, iż orzekanie o tymczasowym aresztowaniu nie może wynikać jedynie z grożącej oskarżonemu surowej kary, w przypadku gdy oskarżony został skazany wyrokiem sądu pierwszej instancji na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata. Sąd zwrócił uwagę, że Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 5 maja 2016 r. w sprawie II AKz 151/16 (LEX nr 2031143) wyraził stanowisko zbieżne z poglądem zawartym w zażaleniu. Sąd apelacyjny zaznaczył jednak, iż w składzie rozpoznającym zażalenie nie podziela tego stanowiska. Z tego względu, uznał, że zażalenie obrońcy nie było skuteczne.

LEX Linie Orzecznicze>>

Dominujący pogląd
Sąd apelacyjny wskazał, że w orzeczeniu wydanym w sprawie II AKz 151/16 (którego nie ocenia jako właściwe) zwrócono uwagę na treść art. 258 § 4 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem, decydując o zastosowaniu określonego środka zapobiegawczego, uwzględnia się rodzaj i charakter obaw wskazanych w § 1-3, przyjętych za podstawę stosowania danego środka oraz nasilenie ich zagrożenia dla prawidłowego przebiegu postępowania w określonym jego stadium. Sąd orzekający w sprawie II AKz 151/16 uznał więc, że konieczne jest powiązanie przesłanki grożącej surowej kary z innymi wymienionymi w przepisie art. 258 §1 k.p.k. Sąd apelacyjny ocenił tego rodzaju stanowisko jako nietrafne. Zwrócił uwagę, że większość sędziów krakowskiego sądu apelacyjnego przyjmuje bowiem odmienny kierunek wykładni przepisów niż ten zaprezentowany we wspomnianym wyżej postanowieniu w sprawie II AKz 151/16. Również w innych sądach apelacyjnych przyjmuje się podobną wykładnię przepisów. Takie zapatrywanie przedstawił m.in. Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 27 stycznia 2016 r. w sprawie II AKz 35/16 (LEX nr 2023125).

Uwzględnianie okoliczności
Sąd przypomniał, że w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego potrzeba uwzględniania okoliczności, o jakich mowa w art. 258 § 4 k.p.k. w sytuacji stosowania tymczasowego aresztowania na podstawie przesłanki surowej kary, oznacza po prostu konieczność dostrzeżenia i rozważenia, czy obawy wynikające z surowości grożącej kary są realne. Sąd apelacyjny, przywołując orzecznictwo Sądu Najwyższego wydane jeszcze w dawnym stanie prawnym, zaznaczył, że tego rodzaju przesłanka orzekania o tymczasowym aresztowaniu ma charakter samoistny.

Orzecznictwo strasburskie
Sąd apelacyjny zwrócił uwagę, iż w orzecznictwie strasburskim przyjmuje się, że surowość wyroku, jaki może zapaść w przyszłości względem oskarżonego i związany z nim ciężar gatunkowy stawianych zarzutów, daje organom uzasadnioną podstawę do przyjęcia istnienia ryzyka ucieczki, lub nawet popełnienia ponownego przestępstwa. Tego rodzaju pogląd przedstawił Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Ł. przeciwko Polsce w wyroku z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie 44722/98 (LEX nr 153396). Analogiczne zapatrywanie przedstawił Trybunał w sprawie K. przeciwko Polsce (w wyroku z dnia 31 maja 2011 r., 24205/06, LEX nr 817591). Krakowski sąd apelacyjny zauważył jednocześnie, że w orzecznictwie strasburskim akcentuje się, iż jeśli tymczasowe aresztowane jest orzekane z uwagi na podstawę grożącej oskarżonemu surowej kary, to należy zwracać uwagę na czas orzekania tego środka.

Obawa chęci unikania kary
Sąd apelacyjny podkreślił, że sąd skazał oskarżonego na karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Tak wymierzona kara jest oczywiście bardziej dolegliwa od kary 3 lat pozbawienia wolności (tj. minimalnej kary, o jakiej mowa w art. 258 § 2 k.p.k.). Biorąc pod uwagę okres już odbytego tymczasowego aresztowania, do odbycia oskarżonemu pozostaje kara pozbawienia wolności w wymiarze 3 lat. To kara surowa. Perspektywa jej odbycia może więc skłaniać oskarżonego do jej unikania i to w sposób niezgodny z prawem. Co znamienne, oskarżyciel domaga się orzeczenia wobec oskarżonego jeszcze surowszej kary, niż orzekł to sąd okręgowy. Sąd zwrócił też uwagę, że centrum życiowe oskarżonego znajduje się poza Polską. Okoliczność ta ma również znaczenie dla orzekania o jego tymczasowym aresztowaniu, gdyż inne środki (jak np. poręczenie majątkowe) mogłyby nie spełnić swoje funkcji.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 2.03.2018 r., II AKz 87/18, LEX nr 2453746.