Rząd postanowił we wtorek rekomendować komisyjny projekt zmian w ustawie o IPN do dalszych prac legislacyjnych, wyrażając jednocześnie pewne zastrzeżenia i wątpliwości.
Zdaniem ministrów zaproponowane zmiany dotyczące rozszerzenia kompetencji Instytutu wykraczają poza zakres przewidziany ustawą. Chodzi przede wszystkim o możliwości zlecania realizacji badań naukowych i upowszechniania wiedzy o najnowszej historii Polski oraz przeprowadzania konkursów na finansowanie ww. przedsięwzięć innym podmiotom.
Komisyjny projekt przewiduje wprowadzenie przepisu określającego katalog podmiotów uprawnionych do otrzymywania środków na finansowanie tych zadań. Do katalogu uprawnionych podmiotów, zgodnie z propozycją, zaliczono m.in. jednostki sektora finansów publicznych, w tym instytuty PAN, uczelnie publiczne i niepubliczne, a także instytuty badawcze. Uzasadniając zasadność wprowadzenia tej regulacji wskazano, że przepisy ustawy o IPN nie określają ani kręgu podmiotów, do których konkurs może być adresowany, ani nie precyzują procedur wyboru podmiotów i trybu finansowania badań naukowych przez IPN. Tymczasem finansowanie badań naukowych z zakresu nauk humanistycznych należy do kompetencji Narodowego Centrum Nauki oraz Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach ustanowionego programu „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”. Dzięki tym instrumentom mogą być i są finansowane także badania naukowe dotyczące najnowszej historii Polski.
Zdaniem rządu, zaproponowane regulacje oznaczają przekazanie kompetencji w zakresie wyłaniania wykonawców badań naukowych i wiedzy historycznej innym podmiotom. Szczególną wątpliwość wzbudza możliwość powierzenia przeprowadzania takich konkursów osobom fizycznym. Rozwiązanie „kłóci się” z uzasadnieniem, w którym - jako potrzebę nowelizacji - wskazano brak określonego katalogu podmiotów, do których adresowany jest konkurs na finansowanie badań naukowych lub zadań dotyczących upowszechniania historii najnowszej Polski. Zabrakło ponadto wskazania, że pracownicy IPN będą wykluczeni z możliwości ubiegania się o przyznanie środków w ramach ww. konkursów.
Zaproponowano także, że Rada IPN będzie miała takie same kompetencje względem pracowników Instytutu, jakie posiadają rady naukowe instytutów badawczych. Chodzi o ocenę kwalifikacji pracowników naukowych, dokonywanie ocen ich dorobku naukowego oraz opiniowanie wniosków o stypendia naukowe. W kwestiach dotyczących pracowników naukowych zatrudnionych w IPN nie doprecyzowano art. 69 o odesłaniu do odpowiedniego stosowania bądź do zastosowania konkretnych przepisów ustawy o instytutach badawczych. Ponadto nie określono, jaki podmiot będzie rozstrzygał w sprawach dyscyplinarnych względem pracowników IPN w drugiej instancji.