Wystąpienie RPO do prezesa Rady Ministrów w sprawie uregulowania sytuacji prawnej działkowców związane jest z tym, że Trybunał Konstytucyjny w 11 lipca 2012 r. stwierdził niezgodność z Konstytucją dwudziestu czterech przepisów ustawy z 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Zasadnicza część ustawy regulującej materię ogrodnictwa działkowego w Polsce straci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw RP (wyrok, sygn. akt K 8/10, został ogłoszony dnia 20 lipca 2012 r.).
Jak podkreśla Rzecznik, skutkiem orzeczenia będzie m.in. utrata osobowości prawnej przez Polski Związek Działkowców oraz wygaśnięcie praw Związku do gruntów zajmowanych przez rodzinne ogrody działkowe. Jak zauważa RPO, Trybunał Konstytucyjny precyzyjnie wskazał obszary, w których ustawa nie spełnia wymogów konstytucyjnych. Należy do nich przyznanie Polskiemu Związkowi Działkowców przywilejów niedostępnych dla innych zrzeszeń działkowców, nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności właścicieli gruntów zajmowanych przez rodzinne ogrody działkowe oraz niewłaściwe unormowanie stosunków pomiędzy Związkiem a zrzeszonymi w nim działkowcami. Trybunał zwrócił także uwagę na konieczność uregulowania kwestii nadzoru nad zrzeszeniami działkowców.
Podkreślając w swoim wystąpieniu istotną rolę ogrodów działkowych szczególnie w życiu osób starszych, rzecznik praw obywatelskich zwraca się do szefa rządu z prośbą o udzielenie informacji na temat podjętych przez Radę Ministrów działań mających na celu wykonanie omawianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz uregulowanie sytuacji prawnej polskich działkowców.