Rewolucyjne zmiany w księgach wieczystych

Notariusze uważają, że wraz z prawem do dokonania elektronicznego zastrzeżenia w księdze wieczystej, powinni mieć prawo do jej zablokowania. Nie godzą się też z nową rolą reprezentantów stron postępowania.

Obecnie proces przenoszenia ksiąg wieczystych do postaci elektronicznej (migracja ksiąg wieczystych do CBDKW) zbliża się do końca. Według danych prowadzonych przez notariuszy już 13 mln ksiąg wieczystych (z 22 mln istniejących) jest przepisana. Pomimo tego, w dalszym ciągu przepisy  nie wspierają realizacji zasady jawności ksiąg wieczystych w sposób adekwatny do możliwości technicznych i potrzeb społeczeństwa – twierdzą autorzy projektu z Ministerstwa Sprawiedliwości. Dlatego powstały założenia do ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Księgi dla każdego, kto zna numer
Przeglądanie księgi wieczystej adresowane jest do każdego, kto posiada dostęp do internetu. Proponowane sformułowanie nawiązuje w brzmieniu do brzmienia art. 361 ust 3 ustawy. Tam zawarta norma stanowi, iż „każdy może przeglądać księgi wieczyste w obecności pracownika sądu”, realizuje zatem zasadę dostępu do treści księgi wieczystej istniejącej w postaci dokumentu papierowego. Nowe regulacje zagwarantują dostęp do treści księgi wieczystej, gdy taka księga prowadzona jest w systemie informatycznym. Zagwarantują przeglądanie treści księgi wieczystej w siedzibie sądu, jak i poprzez sieć internetową. Wystarczającym oraz niezbędnym warunkiem jest znajomość przez osobę przeglądającą dokładnego numeru księgi wieczystej.

Nowe obowiązki notariuszy
Do ważnych propozycji należy udostępnienie notariuszom możliwości wpisania zastrzeżeń do księgi wieczystej. Np. gdy dokonano w kancelarii poświadczenia dziedziczenia. Obecnie notariusz wysyła w ciągu trzech dni informację do sądu. Projekt zakłada, że w ciągu jednego dnia będzie miał obowiązek wpisać takie zastrzeżenie i wpis notariusza w systemie elektronicznym będzie miał pierwszeństwo. Notariuszom brakuje uprawnienia do zablokowania księgi wieczystej, kiedy np. siadają z klientami do odczytania aktu notarialnego, chcą mieć prawo godzinę przed sporządzeniem aktu możliwość blokady. – W ciągu godziny może zdarzyć się bardzo wiele – twierdzi Tomasz Janik. – Moja staranność na nic się nie przyda, jeśli nie będę mógł uprzedzać wpisu.
- Zmiany w księgach wieczystych będą rewolucyjne – mówi Tomasz Janik, prezes Krajowej Rady Notarialnej. – Wiele pomysłów zasługuje na akceptacje, np. sama możliwość zamieszczania przez notariusza bezpośrednio po wydaniu aktu, że coś się dzieje z ksiegą wieczystą – to pomysł dobry – potwierdza prezes KRN.
Jednak zastrzeżenia budzi burzenie pozycji notariatu. Dodanie notariuszom „trzeciej twarzy” , czyli adwokacko-radcowskich obowiązków, gdy mają stać się po zmianach przedstawicielami stron – trudno sobie wyobrazić – mówi Tomasz Janik. – Mamy też występować w postępowaniu odwoławczym, co jest nie do pogodzenia z rolą notariusza.
 

KRS: zagrożenie bezpieczeństwa
Krajowa Rada Sądownictwa opiniując założenia do projektu wskazała, że wprowadzone rozwiązanie może rodzić zagrożenia dla bezpiecznie realizowanej funkcji wymiaru sprawiedliwości. KRS, zgadzając się z koncepcją umocowania ustawowego dostępu do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych przez Internet, zauważyła, iż dotychczas nie była kwestionowana zasada upowszechniania części danych osobowych właściciela w świetle przepisów ustawy o ochronie danych osobowych, jednak wskazała, iż proponowane założenia rozszerzają krąg uprawnionych do danych „w sposób absolutnie niekontrolowany”
Ustosunkowując się do stanowiska KRS, Ministerstwo Sprawiedliwości stwierdza, że wprowadzenie możliwości przeglądania ksiąg wieczystych przez internet  nie ma być powiązane z likwidacją dokumentów papierowych. Ponadto kwestia zagrożenia dla bezpiecznie realizowanej funkcji wymiaru sprawiedliwości, jako problem techniczny, polegający na właściwym zabezpieczeniu CBDKW nie wymaga określenia w założeniach dotyczących wyłącznie tworzenia nowych instytucji prawnych.