Komitet ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej w Genewie rozpatrzył okresowe sprawozdanie Polski i 29 sierpnia br. przyjął uwagi końcowe (concluding observations) dotyczące sprawozdania Polski z realizacji Konwencji.
Skuteczniej zwalczać mowę i przestępstwa z nienawiści
W odniesieniu do mowy nienawiści Komitet zaleca m.in. podjęcie zdecydowanych działań zwalczających rozprzestrzenianie się mowy nienawiści i szkodliwych stereotypów w mediach i internecie, w tym przez zwalczanie stron internetowych szerzących takie treści, zwłaszcza w kontekście kampanii wyborczej.
Komitet oczekuje też od Polski skuteczniejszego ścigania przestępstw z nienawiści oraz przeprowadzania niezależnych badań pokazujących skalę niezgłaszanych przestępstw. Komitet poprosił też o szczegółowe informacje na temat postępowań dotyczących przestępstw z nienawiści, w tym mowy nienawiści, popełnionych przez osoby publiczne i polityków.
- Najważniejsze jest to, że zdaniem Komitetu, który wysłuchał polskich władz i zadawał pytania rządowej delegacji, Polska nieskutecznie ściga przestępstwa motywowane uprzedzeniami – podkreśliła Anna Błaszczak-Banasiak, dyrektorka Zespołu ds. Równego Traktowania w Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. - Z badań Rzecznika i OBWE wiemy już, że tylko 5 proc. takich przestępstw jest zgłaszanych. Zdaniem Komitetu świadczy to o niskim zaufaniu do instytucji państwa, stąd apel do polskich władz o podjęcie działań w tym obszarze.
Lepiej rozpatrywać wnioski uchodźców
W części poświęconej sytuacji uchodźców Komitet oczekuje do polskich władz zapewnienia możliwości złożenia i odpowiedniego rozpatrzenia wniosków o przyznanie ochrony w Polsce oraz zaprzestanie detencji dzieci i rodzin z dziećmi. - Komitet zwrócił uwagę na szczególnie trudną sytuację uchodźców umieszczonych w ośrodkach dla cudzoziemców, w tym rodzin z dziećmi, co dla dzieci jest szczególnie traumatycznym doświadczeniem – powiedziała Joanna Subko z Zespołu ds. Równego Traktowania, która z ramienia RPO, która uczestniczyła w przeglądzie sprawozdania Polski w siedzibie Komisarza ds. Praw Człowieka w Genewie. - Komitet zwrócił uwagę na sytuację na wschodniej granicy Polski, gdzie cudzoziemcy, którzy chcą się ubiegać o ochronę międzynarodową w Polsce nie są do naszego kraju po prostu wpuszczani. Rzecznik Praw Obywatelskich dostaje w tej sprawie wiele skarg. Ważne, że i Komitet zwrócił na to uwagę – dodała.
Czytaj: RPO radzi rządowi, jak walczyć z mową nienawiści>>
W odniesieniu do sytuacji Romów zwrócono szczególnie uwagę na potrzebę zwalczania ubóstwa i bezrobocia wśród członków tej grupy.
Komitet ONZ oczekuje także od Polski opracowanie nowego planu i upublicznienie ewaluacji poprzedniego dla Krajowego Planu na Rzecz Równego Traktowania, a także zaleca przywrócenie Rady ds. Zwalczania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i związanej z nimi Nietolerancji.
Ustawa nie chroni dobrze
Komitet zwrócił również uwagę na słabość prawa w Polsce, w tym stwierdził, że tzw. ustawa o równym traktowaniu napisana jest tak, że nie zapewnia w praktyce osobom narażonym na dyskryminację skutecznej ochrony, także mandat RPO jest na tyle ograniczony, że pomoc ze strony tego organu ds. równego traktowania jest niewystarczająca np. w sprawach dotyczących podmiotów prywatnych.
Od 1968 roku Polska jest stroną Międzynarodowej Konwencji w sprawie Eliminacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej, zobowiązującej m.in. do przedstawienia sprawozdania z wykonania postanowień zawartych w Konwencji raz na cztery lata. Sprawozdania rządowe są konfrontowane i uzupełniane przez informacje dostarczane przez organizacje pozarządowe (są to tzw. shadow reports). Dialog na temat wykonania konwencji pomiędzy przedstawicielami rządu a członkami Komitetu ds. Eliminacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej kończy się wydaniem przez Komitet tzw. Concluding Observations – uwag i rekomendacji odnośnie przestrzegania zobowiązań wynikających z Konwencji.