- To jest bardzo ważny dzień dla mnie osobiście, bo mogę dzisiaj powiedzieć, że dotrzymałam danego słowa; to jest bardzo ważny dzień dla polskich rodzin - powiedziała premier Beata Szydło przed przekazaniem projektu programu "Rodzina 500 plus" marszałkowi Sejmu.

W poniedziałek, podczas specjalnej konferencji w Sejmie premier powiedziała, że "po raz pierwszy po 1989 r. będzie w Polsce kompleksowy program prodemograficzny, wsparcia polskich rodzin". - To jest niezwykle istotna i ważna sprawa - dodała. Przypomniała, że zadeklarowała wprowadzenie programu 500 plus we wrześniu 2015 r. - Powiedziałam, że ten program będzie nie tylko deklaracją składaną w kampanii wyborczej, ale że dotrzymamy słowa i go zrealizujemy, jeśli Polacy nam zaufają - mówiła. - Dzisiaj robimy pierwszy krok; program +Rodzina 500 plus+ stał się faktem - dodała.

W poniedziałek projekt ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci - wprowadzającej program "Rodzina 500 plus" - był przedmiotem obrad Rady Ministrów. Po zakończeniu posiedzenia rządu premier Szydło przekazała projekt marszałkowi Sejmu.

Zgodnie z projektem ustawy, na drugie i kolejne dziecko ma być wypłacane 500 zł miesięcznie do ukończenia przez nie 18 lat – bez względu na osiągany przez rodzinę dochód. W takim przypadku nie będzie obowiązywało kryterium dochodowe i pieniądze będą wypłacane wszystkim rodzinom. Rodziny, w których dochód na osobę nie przekroczy 800 lub 1200 zł (z dzieckiem niepełnosprawnym) – będą mogły otrzymać 500 zł miesięcznie również na pierwsze dziecko. Gdy w rodzinie będzie dwoje dzieci: jedno ukończy 18 lat a drugie jest młodsze, to świadczenie wychowawcze będzie przysługiwało na to młodsze dziecko, jeśli zostanie spełnione kryterium dochodowe.

Świadczenie wychowawcze nie będzie wliczane do dochodu przy ubieganiu się o świadczenia z innych systemów wspierających rodzinę. W szczególności dotyczy to prawa do świadczeń: rodzinnych, pomocy społecznej i funduszu alimentacyjnego. Nie zniknie też ulga podatkowa na dzieci.

W projekcie ustawy przewidziano, że świadczenie wychowawcze przysługiwać będzie matce, ojcu, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka (opiekun faktyczny to osoba faktycznie sprawująca opiekę nad dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka). W przypadku zbiegu prawa do świadczenia rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych – zostanie ono wypłacone tej osobie, która faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jeśli organ właściwy (wójt, burmistrz lub prezydent miasta) będzie miał wątpliwości, kto faktycznie opiekuje się dzieckiem, to będzie mógł zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego.

Projekt ustawy zakłada, że do ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej zostanie wprowadzone rozwiązanie analogiczne do świadczenia wychowawczego. Będzie to dodatek wychowawczy. Dodatek wychowawczy w takiej samej wysokości jak świadczenie wychowawcze (500 zł) ma przysługiwać na dziecko umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej (rodzina zastępcza, rodzinny dom dziecka) do ukończenia przez nie 18 lat.

Aby otrzymać świadczenie wychowawcze trzeba będzie złożyć wniosek w urzędzie gminy lub miasta albo ośrodku pomocy społecznej. Zgodnie z ustawą, może go złożyć matka, ojciec, opiekun faktyczny lub prawny dziecka.

Wniosek będzie można złożyć przez internet lub osobiście. Tylko rodzice ubiegający się o świadczenie na pierwsze dziecko będą musieli dokumentować swoją sytuację dochodową. Jednak i w takim przypadku najważniejsze dokumenty dotyczące dochodu zostaną pozyskane przez gminę samodzielnie. Rodzice ubiegający się wyłącznie o świadczenie na drugie i każde następne dziecko będą musieli w zasadzie tylko złożyć wniosek.

Wnioski o świadczenie wychowawcze będzie można składać od dnia wejścia ustawy w życie. Jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu pierwszych 3 miesięcy, rodzice dostaną wyrównanie wstecz – pozwoli to uniknąć kolejek i zapewni płynność wypłat. Po wejściu ustawy w życie 1 kwietnia, to nawet jak rodzic złoży wniosek o wypłatę świadczenia w czerwcu, to otrzyma świadczenie za kwiecień i maj. W kolejnych miesiącach świadczenie będzie wypłacane od miesiąca, w którym rodzice złożą wniosek. Świadczenie będzie przyznawane na co do zasady 12 miesięczne okresy trwające od 1 października do 30 września następnego roku kalendarzowego. Jednak pierwszy okres na jaki będzie przyznane świadczenie, ze względu na start programu w II kwartale br. będzie dłuższy i będzie trwał od dnia wejścia w życie ustawy do 30 września 2017 r.

Sposób wypłaty świadczenia będzie wygodny dla rodziców lub opiekunów. Pieniądze będzie można odebrać np. w kasie urzędu miasta lub ośrodku pomocy społecznej albo złożyć dyspozycję przelewu na konto w banku.

Wypłata świadczenia zostanie wstrzymana, jeśli osoba uprawniona nie odbierze go przez 3 kolejne miesiące kalendarzowe lub odmówi udzielenia albo nie udzieli w wyznaczonym terminie informacji mających wpływ na prawo do tego świadczenia. Gdy wystąpi sytuacja, która może mieć wpływ na prawo do świadczenia, np. zmieni się liczba członków rodziny, to trzeba będzie o tym niezwłocznie powiadomić organ wypłacający świadczenie.

W przypadku marnotrawienia świadczenia wychowawczego lub wydatkowania go niezgodnie z przeznaczeniem, organ właściwy będzie je przekazywał w formie rzeczowej (w całości lub części) lub formie opłacania usług, np. żłobka czy zajęć pozalekcyjnych. Jeśli świadczenie wychowawcze zostanie pobrane nienależnie, to trzeba będzie je zwrócić z ustawowymi odsetkami. Jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach dotyczących sytuacji rodziny, organ właściwy będzie mógł umorzyć nienależnie pobrane świadczenie łącznie z odsetkami (w całości lub w części), odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty.