Naczelny Sąd Administracyjny przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu następujące pytanie prawne : czy art. 70 § 6 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003 r., w zakresie w jakim wywołuje skutek w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku ze wszczęciem postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik nie jest informowany, do momentu uznania go za podejrzanego – jest zgodny z zasadą demokratycznego państwa prawa.
Skarga oddalona
Przedmiotem skargi kasacyjnej i pytania do TK jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 7 stycznia 2010 r., w którym sąd I instancji oddalił skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej. W rozpoznawanej sprawie Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej określił K. L. zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące. Organ przyjął, iż w ramach świadczenia usług komisu, podatnik dokonał na rzecz PW "C." sprzedaży złomu złota o łącznej wartości 32.tys. zł i stwierdził jednocześnie, iż brak jest wiarygodnych dowodów potwierdzających, iż sprzedaż złota na rzecz P.W. "C." w pozostałej części, tj. o wartości 718 tys.zł nastąpiła w ramach świadczenia usług komisu. W związku z tym podatkiem od towarów i usług organ objął całą kwotę należną z tytułu sprzedaży złota (718.486,66 zł) pomniejszoną o kwotę podatku, a nie kwotę wykazaną przez podatnika jako otrzymaną prowizję, uzasadniając swoje stanowisko tym, iż podatnik nie przedstawił faktur stwierdzających pobranie prowizji.
Zarzut przedawnienia
Podatnik zakwestionował ustalenia organu co do zasadności oszacowania podstawy opodatkowania i przyjętej w tym zakresie metody. Nadto postawił zarzut przedawnienia, wskazując, iż decyzja organu I instancji została doręczona jego pełnomocnikowi 5 stycznia 2009 r., a więc zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług nie powstało, bowiem minęło 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Zaskarżoną decyzją z dnia 18 czerwca 2009 r. Dyrektor Izby Skarbowej w P. uchylił decyzję organu I instancji w części określającej zobowiązanie za poszczególne miesiące od czerwca do grudnia 2003 r., określając na nowo w tym zakresie zobowiązanie podatkowe VAT.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 7 stycznia 2010 r.,( sygn. akt I SA/Po 750/09) uznał, iż skarga nie jest zasadna, ponieważ zaskarżona decyzja nie narusza obowiązujących przepisów prawa materialnego i procesowego.
W skardze kasacyjnej wniesionej od tego wyroku skarżący twierdzi, że nie doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego za niektóre miesiące 2003 r., w warunkach kiedy zawieszono postępowanie podatkowe na zasadzie art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, a o fakcie tym nie powiadomiono skarżącego. Przepis ten stanowi, iż bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.
Fiscus zaskakuje podatnika
Prof. Bogusław Banaszak w artykule "O konstytucyjności ustawowej regulacji zawieszenia przedawnienia zobowiązań podatkowych” stwierdził, że przepis jest niekonstytucyjny. W artykule tym autor odwołał się do poglądów Trybunału Konstytucyjnego wyrażanych na tle art. 2 Konstytucji RP oraz w wynikającej z tego przepisu zasady zaufania obywateli do państwa i prawa. W ocenie autora art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa, gdyż dopuszcza zawieszenie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego bez równoczesnego nałożenia na organ skarbowy obowiązku poinformowaniu obywatela o wszczęciu rozpoczynania o przestępstwo skarbowe. Na skutek przyjęcia takiego rozwiązania obywatel, ufając ogólnej w prawie podatkowym regule określającej termin przedawnienia (5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy), może podejmować decyzje dotyczące zwłaszcza rozporządzenia swoimi środkami finansowymi
i majątkowymi, przyjmując, że nie ciążą na nim żadne niezapłacone zobowiązania podatkowe, a po pewnym czasie może okazać się, że jego przekonanie jest błędne. Zostanie więc zaskoczony przez organ państwowy - organ skarbowy i może okazać się, że niewłaściwe były jego decyzje. Podważona zostaje w ten sposób pewność obrotu prawnego, a tym sama zasada zaufania obywateli do państwa i prawa.
Brak możliwości obrony interesów
Dalej wskazano, iż samo zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania wprowadza pewne obciążenia obywateli (...) bez jednoczesnego wprowadzenia zasad postępowania odpowiednio jasnych, umożliwiających obywatelom dochodzenie swoich spraw poprzez zaskarżanie tego zawieszenia
z dniem wszczęcia postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo bądź wykroczenie skarbowe. Ważnym elementem zasady zaufania obywateli do prawa i państwa jest dopuszczanie zaskarżania wyroków sądowych i decyzji administracyjnych w toku instancji. Art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej rodzi negatywne dla obywatela następstwa, ale nie przyznaje jakiegokolwiek środka prawnego, który mógłby służyć obywatelowi do obrony jego interesów.
Bogusław Banaszak stwierdził również, iż omawiany artykuł jest niezgodny z gwarantowaną w art. 20 Konstytucji RP wolnością gospodarczą. Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrujący tę sprawę w pełni podziela i akceptuje tę argumentację dotyczącą niezgodności art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej z art. 2 Konstytucji RP.
Skarga oddalona
Przedmiotem skargi kasacyjnej i pytania do TK jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 7 stycznia 2010 r., w którym sąd I instancji oddalił skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej. W rozpoznawanej sprawie Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej określił K. L. zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące. Organ przyjął, iż w ramach świadczenia usług komisu, podatnik dokonał na rzecz PW "C." sprzedaży złomu złota o łącznej wartości 32.tys. zł i stwierdził jednocześnie, iż brak jest wiarygodnych dowodów potwierdzających, iż sprzedaż złota na rzecz P.W. "C." w pozostałej części, tj. o wartości 718 tys.zł nastąpiła w ramach świadczenia usług komisu. W związku z tym podatkiem od towarów i usług organ objął całą kwotę należną z tytułu sprzedaży złota (718.486,66 zł) pomniejszoną o kwotę podatku, a nie kwotę wykazaną przez podatnika jako otrzymaną prowizję, uzasadniając swoje stanowisko tym, iż podatnik nie przedstawił faktur stwierdzających pobranie prowizji.
Zarzut przedawnienia
Podatnik zakwestionował ustalenia organu co do zasadności oszacowania podstawy opodatkowania i przyjętej w tym zakresie metody. Nadto postawił zarzut przedawnienia, wskazując, iż decyzja organu I instancji została doręczona jego pełnomocnikowi 5 stycznia 2009 r., a więc zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług nie powstało, bowiem minęło 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Zaskarżoną decyzją z dnia 18 czerwca 2009 r. Dyrektor Izby Skarbowej w P. uchylił decyzję organu I instancji w części określającej zobowiązanie za poszczególne miesiące od czerwca do grudnia 2003 r., określając na nowo w tym zakresie zobowiązanie podatkowe VAT.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 7 stycznia 2010 r.,( sygn. akt I SA/Po 750/09) uznał, iż skarga nie jest zasadna, ponieważ zaskarżona decyzja nie narusza obowiązujących przepisów prawa materialnego i procesowego.
W skardze kasacyjnej wniesionej od tego wyroku skarżący twierdzi, że nie doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego za niektóre miesiące 2003 r., w warunkach kiedy zawieszono postępowanie podatkowe na zasadzie art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, a o fakcie tym nie powiadomiono skarżącego. Przepis ten stanowi, iż bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania.
Fiscus zaskakuje podatnika
Prof. Bogusław Banaszak w artykule "O konstytucyjności ustawowej regulacji zawieszenia przedawnienia zobowiązań podatkowych” stwierdził, że przepis jest niekonstytucyjny. W artykule tym autor odwołał się do poglądów Trybunału Konstytucyjnego wyrażanych na tle art. 2 Konstytucji RP oraz w wynikającej z tego przepisu zasady zaufania obywateli do państwa i prawa. W ocenie autora art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa, gdyż dopuszcza zawieszenie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego bez równoczesnego nałożenia na organ skarbowy obowiązku poinformowaniu obywatela o wszczęciu rozpoczynania o przestępstwo skarbowe. Na skutek przyjęcia takiego rozwiązania obywatel, ufając ogólnej w prawie podatkowym regule określającej termin przedawnienia (5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy), może podejmować decyzje dotyczące zwłaszcza rozporządzenia swoimi środkami finansowymi
i majątkowymi, przyjmując, że nie ciążą na nim żadne niezapłacone zobowiązania podatkowe, a po pewnym czasie może okazać się, że jego przekonanie jest błędne. Zostanie więc zaskoczony przez organ państwowy - organ skarbowy i może okazać się, że niewłaściwe były jego decyzje. Podważona zostaje w ten sposób pewność obrotu prawnego, a tym sama zasada zaufania obywateli do państwa i prawa.
Brak możliwości obrony interesów
Dalej wskazano, iż samo zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania wprowadza pewne obciążenia obywateli (...) bez jednoczesnego wprowadzenia zasad postępowania odpowiednio jasnych, umożliwiających obywatelom dochodzenie swoich spraw poprzez zaskarżanie tego zawieszenia
z dniem wszczęcia postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo bądź wykroczenie skarbowe. Ważnym elementem zasady zaufania obywateli do prawa i państwa jest dopuszczanie zaskarżania wyroków sądowych i decyzji administracyjnych w toku instancji. Art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej rodzi negatywne dla obywatela następstwa, ale nie przyznaje jakiegokolwiek środka prawnego, który mógłby służyć obywatelowi do obrony jego interesów.
Bogusław Banaszak stwierdził również, iż omawiany artykuł jest niezgodny z gwarantowaną w art. 20 Konstytucji RP wolnością gospodarczą. Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrujący tę sprawę w pełni podziela i akceptuje tę argumentację dotyczącą niezgodności art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej z art. 2 Konstytucji RP.