W myśl obowiązujących przepisów może być to bowiem osoba najbliższa lub osoba pozostająca na jego utrzymaniu, a w przypadku ich braku lub nieujawnienia — prokurator, działając z urzędu.
Petycję NRA i propozycję zmian w tym zakresie przygotowała adwokat Karolina Wrąbel, Instytut Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA (Kancelaria Adwokacka w Łodzi). Petycja został skierowana do Sejmu poprzedniej kadencji a w styczniu br. do MS.
Inicjatywa obejmuje zmiany w Kodeksie postępowania karnego. Petycja dotyczyła również nadania nowego brzmienia art. 542 par. 2 k.p.k. dotyczącego praw zmarłego skazanego - poprzez poszerzenie kręgu podmiotów legitymowanych do złożenia wniosku o wznowienie postępowania o osobę pozostającą na utrzymaniu oraz spadkobiercę pokrzywdzonego.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Cofnięcie przez osobę najbliższą dla zmarłego pokrzywdzonego zgody na złożenie wniosku o przejęcie ścigania - WZÓR >
- Zgoda osoby najbliższej dla zmarłego pokrzywdzonego na złożenie wniosku o przejęcie ścigania - WZÓR >
Czytaj: Zbyt niskie stawki adwokackie - prezes NRA pisze do premiera >>
Prawa zmarłego pokrzywdzonego niewystarczająco chronione
W petycji postulowano o podjęcie inicjatywy ustawodawczej mającej na celu zmianę przepisów Kodeksu postępowania karnego. Konkretnie chodzi o nadanie art. 52 następującego brzmienia:
- par. 1: W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe, osoby pozostające na jego utrzymaniu lub spadkobiercy, a przypadku ich braku lub nieujawnienia — prokurator, działając z urzędu.
- par. 2: W przypadku, gdy organ prowadzący postępowanie dysponuje informacjami o osobach najbliższych dla pokrzywdzonego, osobach pozostających na jego utrzymaniu lub osobach z kręgu spadkobierców, poucza o przysługujących uprawnieniach co najmniej jedną z nich.
Zmieniony miałby być też art. 58 par. 1 k.p.k. dotyczący oskarżyciela posiłkowego i art. 61 par. 1 - oskarżyciela prywatnego - poprzez rozszerzenie katalogu osób, które mogą przystąpić do postępowania, lub w drugim przypadku, wstąpić w prawa oskarżyciela prywatnego , o spadkobierców.
Petycja obejmowała również postulat zmodyfikowania art. 542 par. 2. Chodzi o ty by wniosek o wznowienie postępowania na korzyść, w razie śmierci skazanego, złożyć mogła nie tylko osoba najbliższa, ale też osoba pozostająca na utrzymaniu zmarłego lub jego spadkobierca.
- Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 52 par. 1 w razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe lub osoby pozostające na jego utrzymaniu, a w przypadku ich braku lub nieujawnienia — prokurator, działając z urzędu. Zgodnie zaś z par. 2 tegoż artykułu w przypadku, gdy organ prowadzący postępowanie dysponuje informacjami o osobach najbliższych dla pokrzywdzonego lub osobach pozostających na jego utrzymaniu, poucza o przysługujących uprawnieniach co najmniej jedną z nich. Nadto w obecnym stanie prawnym - art. 58 par. 1 - śmierć oskarżyciela posiłkowego nie tamuje biegu postępowania; osoby najbliższe lub osoby pozostające na jego utrzymaniu mogą przystąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w każdym stadium postępowania. Ponadto na podstawie aktualnego brzmienia art. 61 par. 1 w razie śmierci oskarżyciela prywatnego postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe lub osoby pozostające na utrzymaniu zmarłego mogą wstąpić w jego prawa. Postanowienie o zawieszeniu postępowania może wydać także referendarz sądowy - przypomniano w petycji. Adwokat Karolina Wrąbel w rozmowie z Prawo.pl dodała, że powyższe regulacje nie gwarantują w wystarczającym zakresie ochrony interesów ofiary przestępstwa na wypadek jej śmierci.
Sprawdź też: Konsekwencje śmierci oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego >>>
- Obecnie ukształtowany stan prawny nie uwzględnia sytuacji, w której zmarły pokrzywdzony, oskarżyciel posiłkowy czy prywatny nie pozostawił po sobie osoby najbliższej w rozumieniu art. 115 par. 11 Kodeksu karnego lub osoby pozostającej na jego utrzymaniu. Nadto obecnie kwestia nabycia spadku, niezależnie od podstawy powołania do spadku, po zmarłym pokrzywdzonym, oskarżycielu posiłkowym, czy prywatnym nie wywołuje skutków rzutujących na zapewnienie wyższych standardów ochrony interesów zmarłego w toku postępowania karnego - mówiła.
MS nie widzi potrzeby zmian
W myśl obowiązujących przepisów może być to bowiem osoba najbliższa lub osoba pozostająca na jego utrzymaniu, a w przypadku ich braku lub nieujawnienia — prokurator, działając z urzędu.
MS nie widzi potrzeby zmian
Ministerstwo Sprawiedliwości podkreśla w odpowiedzi na petycję NRA, że w jego ocenie takie postulaty zmiany nie są uzasadnione, więc nie są w tym zakresie planowane prace legislacyjne.
- W opinii Ministerstwa obecne ukształtowanie katalogu osób uprawnionych do wykonywania praw nieżyjącego pokrzywdzonego jest prawidłowe, spełnia standardy wynikające z polskich zobowiązań międzynarodowych, jak również w dostatecznym stopniu zabezpiecza prawne interesy pokrzywdzonych i dlatego też nie wymaga uzupełnienia - zaznaczono.
Wskazano równocześnie na brak jednoznacznego zdefiniowania pojęcia spadkobierców oraz pojęcia osób z kręgu spadkobierców. - W przypadku przyjęcia postulatów Naczelnej Rady Adwokackiej, w opinii Ministerstwa, działania organów prowadzących postępowanie karne w zakresie ustalenia osób uprawnionych do dziedziczenia mogą napotykać istotne trudności, zarówno w sferze faktycznej (ustalenia kręgu spadkobierców zarówno ustawowych, jak i testamentowych), jak i prawnej (np. w sytuacji sporu między spadkobiercami). Dokonanie tego rodzaju ustaleń nie tylko przekracza ramy postępowania karnego, ale w sposób istotny może wpływać na jego efektywność i czas trwania - podsumowano.
Z
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
