W projekcie zmian kodeksu postępowania karnego poszerzono znacznie zakres działania  obrońcy z urzędu. Będzie się mógł zwrócić o jego wyznaczenie już nie tylko oskarżony, ale i podejrzany. Na etapie postępowania przygotowawczego będzie musiał jednak wykazać, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla siebie i swojej rodziny.
Natomiast w postępowaniu sądowym, jako oskarżony, będzie mógł wnosić o przyznanie obrońcy z urzędu niezależnie od tego, jaka jest jego sytuacja majątkowa.

Wyższe wymagania w nowym modelu
Ustosunkowując się do uwag autorzy projektu prof. Piotr Hofmański i prof. Andzrej Zoll podkreslają, że zmiana modelu wyznaczania obrońcy oraz pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym jest bezpośrednią i konieczną konsekwencją przyjęcia podstawowych założeń całej nowelizacji. Zwiększenie kontradyktoryjności postępowania sądowego oraz ograniczenie paternalistycznego modelu nadzoru organów procesowych nad realizacją uprawnień procesowych przez strony postępowania (m.in. zasadnicze ograniczenie obowiązku udziału oskarżonego w rozprawie) musi być połączone z większą odpowiedzialnością stron postępowania za jego przebieg (m.in. w zakresie postępowania dowodowego oraz określenia zakresu rozpoznania sprawy w postępowaniu odwoławczym).
W tej sytuacji konieczne jest podniesienie poziomu ochrony przez zapewnienie pełnego dostępu oskarżonego oraz innych stron postępowania do pomocy fachowej obrońcy albo pełnomocnika. Na etapie postępowania sądowego sytuacja majątkowa strony nie jest tak istotna jak potrzeba fachowej pomocy dla realizacji przysługujących stronie uprawnień i ochrony jej interesów. Należy wskazać, że proponowane rozwiązanie przekracza minimalny standard nakazany przez Konstytucję i EKPC, jest jednak w pełni zgodne z jego istotą, a jednocześnie niezbędne dla uznania całości postępowania za rzetelne.

Koszty będą podlegać zwrotowi SP
W zakresie kosztów udziału obrońcy i pełnomocnika z urzędu Ministerstwo Sprawiedliwosci podkreśla , że wzrost tych kosztów ma charakter względny, albowiem koszty te w znaczącej części będą podlegały zwrotowi na rzecz Skarbu Państwa. Jednocześnie zaś związane są z wielokrotnie większymi oszczędnościami wynikającymi z projektowanego modelu zmian, przewidującego zasadniczy wzrost liczby wyroków zapadających w trybach konsensualnych. Należy je zatem rozpatrywać nie jako wzrost kosztów, lecz nieznaczne tylko, choć niezbędne, ograniczenie ogromnych oszczędności dla Skarbu Państwa wynikających z rezygnacji z długotrwałych i kosztownych przewodów sądowych, zazwyczaj w co najmniej dwuinstancyjnym postępowaniu.

Nadyżywanie pomocy prawnej
Natomiast według autorów projektu - należy podzielić w części obawy dotyczące nadużywania możliwości żądania wyznaczenia obrońcy (nowego) z urzędu. Zasadnym wydaje się więc wprowadzenie mechanizmu kontrolnego w przypadku rezygnacji z wyznaczonego obrońcy i złożenia ponownego wniosku w tym przedmiocie.

Obecnie projekt kpk czeka na rozptrzenie przez Komitet Stały Rady Ministrów.

Źródło: MS