Od decyzji ZUS X. wniosła odwołanie zarzucając:
- naruszenie art. 32 ust. 1 punkt 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa poprzez jego błędne zastosowanie oraz uznanie, że stała partnerka nie jest członkiem rodziny;
- naruszenie artykułu 2a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 2 oraz 32 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie w sprawie i nierówne potraktowanie ubezpieczonej z uwagi na jej stan cywilny i orientację seksualną;
- naruszenie art. 47 Konstytucji, oraz artykułu 8 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz artykułu 1 Protokołu numer 1 do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności poprzez nie stworzenie prawnej możliwości korzystania z pełni praw dla par jednopłciowych przez co naruszenia prawa do życia osobistego i ochrony własności, ponieważ wybranie modelu życia, w zgodzie z wolnością sumienia i prawem do kształtowania swojej rodziny, powoduje, że X znajdujemy się na marginesie społeczeństwa i jest narażona na dodatkowe koszty;
- naruszenie art. 7 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niezastosowanie i wydanie decyzji bez dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz bez uwzględnienia interesu ubezpieczonej;
- naruszenie artykułu 10 Kodeksu postępowania administracyjnego poprzez niezapewnienie ubezpieczonej aktywnego udziału w postępowaniu.
Na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad m.in. innym chorym członkiem rodziny. Ustawa jako członków rodziny wymienia małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.
X w odwołaniu od decyzji ZUS podniosła, że pomimo, iż podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, nie jest w stanie korzystać z niego z uwagi na stosowaną w naszym systemie dyskryminację osób pozostających w związkach homoseksualnych. Z jednej strony jest ona obowiązana opłacania składek ubezpieczenia społecznego, z drugiej zaś nie jest możliwym korzystanie z niego w sytuacji gdy pojawi się taka potrzeba.
Podniosła także, że konstrukcja art. 32 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zakłada, że Państwo przyznaje pewne szczególne świadczenia grupie osób połączonych przede wszystkim więzami emocjonalnymi, jak również więzami wynikającymi z pokrewieństwa i powinowactwa. Świadczenia te nie są jednak związane jedynie z faktem bycia członkiem rodziny osoby chorej lecz przede wszystkim z faktem sprawowania opieki nad osobą najbliższą, która takiej opieki wymaga.
Świadczenia przewidziane w przedmiotowej ustawie, w zakresie w jakim dotyczą opieki nad chorym małżonkiem, zakładają, że Państwo uznaje za ważne i wymagające wsparcia finansowego ze strony Państwa przyznanie zasiłku opiekuńczego małżonkowi sprawującemu opiekę nad drugim małżonkiem niezdolnym do pracy z powodu choroby. Oznacza to przyznanie istotnych uprawnień prawnych osobom tworzącym trwały związek emocjonalny, połączony ze wspólnym zamieszkiwaniem.
W odwołaniu powołano się także na przypadek opieki na teściami, w której to sytuacji Państwo również przyznaje ubezpieczonemu prawo do uzyskania zasiłku opiekuńczego. Z punktu widzenia pokrewieństwa teściowie są de facto osobami obcymi dla ubezpieczonego, który korzysta z zasiłku opiekuńczego nad opiekę nad nimi. Jednak państwo uznaje, że obce sobie osoby, poprzez wybór, mogą stać się sobie bliskie i stanowić rodzinę. Przepis ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie uwzględnia natomiast, w grupie osób, nad którymi opieka uprawnia do uzyskania zasiłku opiekuńczego, stałego partnera życiowego osoby ubezpieczonej.
Interpretacja przepisów przedmiotowej ustawy w ten sposób, że prawo do uzyskania zasiłku opiekuńczego przysługuje jedynie osobom powiązanym więzami małżeńskimi jest sprzeczne z istotą tego uprawnienia i nie uwzględnia zasady równości wszystkich wobec prawa. Ponadto, X argumentowała, że art. 32 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest niezgodny z art. 2 i 32 Konstytucji RP oraz stoi w sprzeczności z artykułem 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
X zwróciła uwagę również na fakt, że polska Konstytucja nie zawiera definicji rodziny i nie wyklucza z członków rodziny partnera jednopłciowego. Kilka obowiązujących aktów prawnych taką definicję zawiera i definicja ta jest różna w poszczególnych ustawach. Ponadto osoba najbliższa, a za taką należy również uważać partnera, również tej samej płci, mieści się w zakresie pojęciowym członka rodziny. Tytułem przykładu wskazać można ustawę z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, gdzie w artykule 6 punkt 14 wskazana jest definicja rodziny zgodnie, z którą „rodzina - osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące”. Zatem na przykład przy ewentualnym obliczaniu zasiłku z tytułu pomocy społecznej dla rodziny X i Y byłyby one traktowane na równi z małżeństwem, oraz ewentualne dochody Y byłyby brane pod uwagę, co de facto spowodowałoby obniżenie zasiłku dla X lub jego odmowę. Wynika z powyższego, że Państwo polskie traktuje X jak rodzinę, wówczas gdy powoduje to ewentualne obniżenie świadczeń należnych X od Państwa, a jednocześnie nie daje X takiego statusu, gdy X chce skorzystać z zasiłku opiekuńczego, który jej przysługuje z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Sąd Rejonowy w K. nie podzielił powyższej argumentacji podkreślając, że literalna wykładnia przepisu odnosi się jedynie do osób połączonych więzami małżeństwa lub pokrewieństwa.
W sprawie X i jej partnerki Y prowadzone są obecnie dwa postępowania z zakresu prawa podatkowego. Pierwsze z nich dotyczy możliwości zwolnienia z podatku od spadków i darowizn wartości majątkowych nabytych w drodze spadkobrania lub darowizny przez homoseksualnych partnerów prowadzących wspólne gospodarstwo domowe. Drugie związane jest z prawem takich osób do wspólnego rozliczenia podatkowego, na wzór rozliczenia małżonków.
Wszystkie trzy sprawy objęte są Programem Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Pełnomocnikami pro bono w tych sprawach są: aplikantka adwokacka Irmina Kotiuk oraz doradca podatkowy Paulina Pilch.
Źródło: Helsińska Fundacja Praw Człowieka