Odszkodowanie od gminy za brak lokalu - pytanie do rozszerzonego składu SN

Sąd Najwyższy nie był w stanie odpowiedzieć na pytanie Sądu Okręgowego w Opolu, czy gmina musi wypłacić odszkodowanie właścicielowi lokalu za nie wskazanie pomieszczenia tymczasowego dla lokatorów, którzy są eksmitowani. Przekazał sprawę rozszerzonemu składowi Izby Cywilnej, gdyż wadliwy i niekonstytucyjny przepis art.1046 par.4 kpc podlega bardzo zróżnicowanej interpretacji.

Sąd Najwyższy rozpatrywał w piątek sprawę z powództwa Gminnej Spółdzielni„Samopomoc Chłopska” w Nidzicy przeciwko Gminie Nidzica o zapłatę 7 tys. 700 zł tytułem odszkodowania za korzystanie z lokalu spółdzielni. Sprawa, jakich tysiące w całej Polsce. Dotyczyła tym razem dwóch lokatorek, dla których gmina nie mogła wyznaczyć lokalu zastępczego lub socjalnego. Zajmowały więc one mieszkanie spółdzielcze bez tytułu prawnego. Spółdzielnia wystąpiła więc o odszkodowanie przeciwko gminie.

Komornik w tej sprawie umorzył postępowanie.   Jednak spółdzielnia nie dała za wygraną i wniosła powództwo o odszkodowanie do sądu.

Sąd Okręgowy w Olsztynie powziął poważne wątpliwości, co do rozstrzygnięcia tej sprawy. Zwłaszcza, że orzecznictwo sądów w podobnych sprawach jest sprzeczne, a SN wypowiedział się w uchwale z 21 stycznia 2011 r. (sygn akt III CZP 110/10) wbrew stanowisku Trybunału Konstytucyjnego. SN uchwalił bowiem, że gmina może ponosić wobec właściciela lokalu odpowiedzialność na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną nie wskazaniem pomieszczenia tymczasowego, o którym mowa w art. 1047 § 4 k.p.c.

Pytanie Sądu Okręgowego brzmiało:  Czy przewidziany w art. 1046 § 4 k.p.c. obowiązek gminy do wskazania tymczasowego pomieszczenia, w przypadku wykonywania obowiązku opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika na podstawie tytułu wykonawczego, z którego nie wynika prawo dłużnika do lokalu socjalnego lub zamiennego, powoduje odpowiedzialność gminy na podstawie art. 417 § 1 k.c. wobec właściciela lokalu podlegającego opróżnieniu w sytuacji, gdy gmina nie wskaże takiego pomieszczenia tymczasowego?

Sąd Najwyższy 18 marca postanowił przekazać to pytanie rozszerzonemu składowi Izby Cywilnej Sądu Najwyższego. Sędzia przewodniczący Jacek Gudowski przypomniał przy tym, że nawet Trybunał Konstytucyjny już trzykrotnie zajmując się problemem, podejmował orzeczenia rozbieżne. Ostatni raz 4 listopada 2010 r. TK uznał za niekonstytucyjny art.1046 par.4 i odroczył wyeliminowanie tego przepisu na rok ( sygn. akt SK 19/06). Dał więc rządowi i Sejmowi czas na poprawienie regulacji, która w istocie była podstawa do eksmisji na bruk. Trybunał zaznaczył, że stopień niedookreśloności kwestionowanego przepisu jest tak znaczny i dotyczy tak wielu elementów, że uniemożliwia prawidłową wykładnię i stosowanie zaskarżonego przepisu, a zwłaszcza jednoznaczne ustalenie praw i obowiązków dłużnika, wierzyciela i gminy w odniesieniu do zapewnienia dłużnikowi pomieszczenia tymczasowego. Trybunał wskazał, że wobec niewykonania przez ustawodawcę postanowienia sygnalizacyjnego o sygn. S 2/08 i w świetle praktyki stosowania art. 1046 § 4 k.p.c. w postępowaniu egzekucyjnym stan braku precyzji i nieokreśloności zaskarżonego przepisu utrzymuje się nadal.

Właśnie dlatego sądy mają problem z zastosowaniem przepisu, a gminy uchylają się od wykonania zadania, które nie zostało wyraźnie zapisane w kodeksie.

Sygnatura akt.III CZP 141/10