Trwają prace nad zmianą zasad postępowań dyscyplinarnych. Dotyczą one zarówno prokuratorów, jak i radców prawnych i adwokatów. Zmieniać zasady chcą posłowie, minister sprawiedliwości, rzecznik praw obywatelskich. Każdy w inny sposób.
Krajowa Rada Prokuratury skrytykowała propozycję zmian przedstawioną przez resort sprawiedliwości, m.in możliwość wglądu przez ministra lub upoważnione przez niego osoby do akt w każdym stadium postępowania dyscyplinarnego, żądania informacji o wynikach tego postępowania, jak również prawo żądania akt sprawy. Należy zwrócić uwagę, że w ten sposób minister i „upoważnione przez niego osoby” miałyby takie uprawnienia także w stosunku do sądów apelacyjnych i Sądu Najwyższego, co jest zdaniem Rady nie do przyjęcia. Minister sprawiedliwości miałby także prawo żądania wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, prawo wnoszenia odwołania od orzeczeń sądów pierwszej instancji i prawo wnoszenia kasacji. W ten sposób minister stałby się w istocie organem nadzorczym nad prokuraturą, również w zakresie postępowania dyscyplinarnego.
Rzecznik o dyscyplinarkach
Problem postępowań dyscyplinarnych prokuratorów budzi także niepokój RPO. W lutym Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu do ministra sprawiedliwości poruszyła problem zapewnienia jawności postępowania dyscyplinarnego wobec prokuratorów. Zdaniem RPO utrzymywanie w przepisach dotyczących prokuratorów zasady niejawności postępowania dyscyplinarnego należy oceniać jako anachroniczne i sprzeczne z obowiązującą w demokratycznym państwie prawa zasadą jawności życia publicznego.
W postępowaniu dyscyplinarnym prowadzonym wobec prokuratorów w dalszym ciągu obowiązuje przepis art. 76 ust. 1 ustawy o prokuraturze stanowiący, iż jawność jest - co do zasady - wyłączona, a na rozprawie mogą być obecni prokuratorzy i asesorzy pełniący funkcje prokuratorskie. Z kolei prawomocne orzeczenie dyscyplinarne można podać do publicznej wiadomości wyłącznie na podstawie uchwały sądu dyscyplinarnego w tym przedmiocie. Dlatego, zdaniem RPO, utrzymywanie w przepisach dotyczących prokuratorów zasady niejawności postępowania dyscyplinarnego należy oceniać obecnie jako anachroniczne i sprzeczne z obowiązującą w demokratycznym państwie prawa zasadą jawności życia publicznego.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwróciła się do Ministra Sprawiedliwości o przeanalizowanie problemu i podjęcie działań mających na celu zapewnienie jawności postępowania dyscyplinarnego wobec prokuratorów.
Adwokaci o dyscyplinarkach
Kilka dni temu Naczelna Rada Adwokacka otrzymała do zaopiniowania projekt ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących niektóre zawody prawnicze. Jest to poprawiona wersja projektu złożonego do marszałek Sejmu 29 sierpnia 2012 r. przez Klub Parlamentarny Solidarna Polska.
Poselski projekt ustawy zakłada wspólny tryb postępowania dyscyplinarnego dla sędziów sądów powszechnych, prokuratorów i asesorów jednostek organizacyjnych prokuratury czynnych zawodowo jak też w stanie spoczynku, adwokatów i aplikantów adwokackich, radców prawnych i aplikantów radcowskich, komorników sądowych, asesorów i aplikantów komorniczych, notariuszy, asesorów i aplikantów notarialnych.
Sprawy w pierwszej instancji miałyby rozpatrywać sądy wyodrębnione w ramach sądownictwa powszechnego, w drugiej instancji Sąd Najwyższy. Autorzy projektu uzasadniają, że założenie ustawy nawiązuje do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz ratyfikowanej przez Polskę Deklaracji Praw Człowieka.
Poprzedni projekt został wycofany przez samego wnioskodawcę 4 lutego, natomiast jego poprawiona wersja trafiła na biurko Marszałek Sejmu 8 lutego.
Porównanie z innymi zawodami
W przypadku większości korporacji prawniczych miały miejsce zmiany odnoszące się do trybu prowadzenia postępowania dyscyplinarnego wobec ich przedstawicieli, a skutkujące zniesieniem niejawności tego postępowania dla osób spoza tychże korporacji. Zdaniem prof. Ireny Lipowicz, RPO zagadnienie tak istotne - w szczególności z punktu widzenia możliwości zapewnienia społecznej kontroli tych postępowań, mającego niebagatelne znaczenie dla ochrony praw i wolności obywatelskich - uregulowane zostało w sposób zapewniający transparentność działania właściwych organów.
Katarzyna Żaczkiewicz-Zborska
Opublikowano: www.LEX.pl