Jak podkreśla redaktor naukowy wydanej niedawno książki Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym po 1 lipca 2015 r. Przewodnik po zmianach pojawiają się nowe albo rozbudowane instytucje procesowych porozumień konsensualnych oraz instrumenty kompensacyjne. Jednocześnie jednak wprowadzone zmiany rozszerzające
kontradyktoryjność rozprawy wymuszają większą aktywność procesową oraz odpowiedzialność za podejmowane decyzje procesowe. - Dotyczy to zarówno obrońców i pełnomocników, jak też sądu i prokuratora. Dla sądu oznaczają zerwanie z wieloma elementami inkwizycyjnej konstrukcji procesu karnego na jego etapie sądowym, w szczególności uwalniając sąd od materialnego ciężaru dowodu winy oskarżonego, odpowiedzialności za bierność czy nieudolność stron w weryfikacji postawionego w akcie oskarżenia zarzutu, pozostawiając jednocześnie stosunkowo szerokie możliwości reakcji, w tym w celu zapewnienia realizacji zasady prawdy w zakresie dokonywanych
ustaleń faktycznych – przypomina Paweł Wiliński.
Jak zauważa, 1 lipca 2015 r. nastąpiła doniosła zmiana przepisów kodeksu postępowania karnego. Objęła ona w szczególności tryby konsensualne i zakres orzekania wyrokiem poza rozprawą, a także sądowe postępowanie rozpoznawcze, rozszerzając
jego kontradyktoryjność. Po długiej przerwie przywrócono istotne elementy modelu apelacyjnego w postępowaniu odwoławczym, wyeliminowano szereg rozwiązań sprzyjających przewlekłości postępowania. Wprowadzono m.in. także zmiany w postępowaniu przygotowawczym, w zakresie stosowania środków przymusu, odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne ich stosowanie.
- Zmiany te kształtują na nowo pozycję stron postępowania, w tym zwłaszcza samodzielność oraz aktywność procesową oskarżonego i oskarżyciela. Przynoszą ponadto zasadnicze rozszerzenie możliwości korzystania z pomocy obrońcy z urzędu na etapie postępowania sądowego, modyfikują przesłanki obrony obligatoryjnej. Do prowadzenia obrony w sprawach karnych upoważniają także radców prawnych. Rozszerzeniu ulega zakres uprawnień pokrzywdzonego i prawo do korzystania z pomocy pełnomocnika z urzędu - czytamy we wstępie do publikacji.
Opracowanie zawiera szczegółową analizę wybranych, najważniejszych zmian przepisów kodeksu postępowania karnego, dokonaną z perspektywy obrońcy i pełnomocnika, a więc pomocników procesowych stron, w szczególny sposób powołanych do ochrony ich interesów.
Jak podkreśla wydawca, publikacja przygotowana jest przez najwybitniejszych przedstawicieli nauki prawa karnego procesowego i praktyków. W książce omówiono najważniejsze z punktu widzenia obrońcy i pełnomocnika zmiany, które wchodzą w życie 1 lipca 2015 r., w tym dotyczące m.in:
• gromadzenia dowodów i dostępu do akt sprawy w postępowaniu przygotowawczym,
• stosowania poręczenia majątkowego i pozostałych środków przymusowych,
• udziału obrońcy i pełnomocnika w rozprawie głównej i przeprowadzania na niej dowodów,
• dowodów zdobytych za pomocą czynu zabronionego,
• dowodów prywatnych,
• granic orzekania sądu odwoławczego,
• odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokata i radcy prawnego po 1 lipca 2015 r.