NSA: cennik za miejsce na cmentarzu jest nieważny

Radni nie mogą jedynie wywiesić na tablicy ogłoszeń cennika opłat za miejsca na cmentarzach komunalnych, bo nie jest to akt wewnętrzny, lecz prawo miejscowe. Wymaga opublikowania w dzienniku urzędowym. Jeśli uchwała nie została tak ogłoszona - jest nieważna - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Zarząd cmentarza wezwał Janinę M.  do uiszczenia opłaty za przedłużenie na kolejne 20 lat prawa do utrzymania miejsca na grób, według cennika. Kobieta uznała, że wprowadzenie przez Jelenią Górę cennika opłat za miejsca cmentarne na cmentarzach komunalnych jest niezgodne z prawem.
Zaskarżyła więc do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego uchwałę Rady Miejskiej z listopada 2011 r. wraz załącznikiem, według którego za "grób murowany czteromiejscowy" należy zapłacić 1724 tys. zł.

Opłata za kolejny pochówek?
Pełnomocnik skarżącej dowodził, że pobranie kolejnej opłaty po 20 latach od ostatniego pogrzebu nie odnosi się do chowania zwłok w grobach z wieloma miejscami, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok.
Do grobów murowanych przeznaczonych do pochowania kilku zwłok nie mają zastosowania ograniczenia dotyczące ponownego użycia grobu (art. 7 ust. 3 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych). W tym wypadku zarządowi cmentarza nie przysługuje prawo dysponowania wolnymi miejscami w grobie murowanym ani przed, ani po upływie dwudziestu lat od pochowania.

SN: cmentarz nie może pobrać kolejnej opłaty
Skarżąca powołała się w tym przedmiocie na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2010 r. (sygn. akt I CSK 66/10). Według tego wyroku do grobów murowanych przeznaczonych do pochowania więcej niż jednych zwłok nie mają zastosowania ograniczenia dotyczące ponownego użycia grobu (art. 7 ust. 3 ustawy). A zatem członkowie rodziny uprawnieni do tego grobu nie tylko nie muszą po upływie 20 lat przedłużać tego prawa, ale także uiszczać ponownej opłaty - orzekł Sąd Najwyższy.
W tym wypadku zarządowi cmentarza nie przysługuje prawo dysponowania wolnymi miejscami w grobie murowanym ani przed, ani po upływie dwudziestu lat od pochowania, ani do pobierania kolejnej opłaty.
Prawo do grobu - jak twierdziła skarżąca ma charakter bezwarunkowy i bezterminowy.
Rada Miasta była innego zdania. Według niej nie ma żadnego uzasadnienia, aby od grobów murowanych nie były ponoszone opłaty. Utrzymanie cmentarza powoduje istotne koszty ponoszone przez zarządcę i są one niezależne od tego, czy grób jest murowany, czy ziemny. Opłata jest ponoszona za miejsce na urządzenie grobu , a nie za pochówek - dodała Rada.

WSA uchyla uchwałę
Wojewódzki Sąd Administracyjny zgodził się z argumentami skarżącej i orzekł, że uchwała Rady Miasta w części dotyczącej cennika jest nieważna.
Powodem unieważnienia był błąd w ogłoszeniu uchwały, którą sąd uznał za akt prawa miejscowego. A zatem uchwała musi być opublikowana w dzienniku urzędowym, a nie tylko na tablicach ogłoszeniowych na cmentarzu i w urzędzie.
Artykuł 13 pkt 2 tej ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych stanowi, że w wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się akty prawa miejscowego stanowione m.in. przez organ gminy. Według art. 4 ust. 1 akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.
Skarga do NSA: zmiana orzecznictwa
Pełnomocnik Radny Miasta przekonywał przed sądem II instancji, że w 2011 r., gdy podejmowane uchwałę, orzecznictwo sądów administracyjnych opowiadało się za tym, że takie cenniki nie były aktem prawa miejscowego. Dopiero w 2013 r.  w wyroku z 23 listopada, NSA zmienił linię ( I OSK 1901/13).
Co więcej - niedopuszczalne jest stwierdzenie nieważności uchwały, jeżeli od dnia jej podjęcia upłynął rok, chyba że jest ona aktem prawa miejscowego - stwierdził radca prawny Roman Tumski. Zaskarżona uchwała takim aktem nie jest, a zatem wniosek skargi w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały jest nieuzasadniony.

Cmentarz jest publiczny
Zdaniem NSA zaskarżony wyrok jest zgodny z prawem. Sąd podkreślił, że cmentarz komunalny jest obiektem użyteczności publicznej, który świadczy usługi na rzecz ludności - uzasadniała sędzia Małgorzata Masternak - Kubiak. - A osoby, które muszą pochować zmarłych nie mają żadnego wyboru - dodała.
 Natomiast przedmiotem spornej uchwały jest określenie opłat za korzystanie z cmentarza, tak więc w opinii Sądu nie doszło do istotnego naruszenia prawa. Artykuł 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o gospodarce komunalnej zawiera normę prawną upoważniającą organ stanowiący samorządu terytorialnego do podjęcia aktu prawa miejscowego. Przepis stanowi: "Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organ stanowiący jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o: wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego".
A zatem uchwała Rady z załączonym cennikiem opłat za miejsca cmentarne na cmentarzach komunalnych nie jest aktem wewnętrznym, ani przepisem zarządu, lecz prawem miejscowym i wymaga ogłoszenia w dzienniku urzędowym.

Sygnatura akt II OSK 27/16 , wyrok NSA z 7 września 2017 r.