Autorzy apelu przypominają, że Trybunał Konstytucyjny 1 grudnia 2010 r.wydał wyrok w sprawie dotyczącej odpowiedzialności karnej redaktora naczelnego w razie odmowy opublikowania sprostowania. Wnioskodawcą w tej sprawie był Rzecznik Praw Obywatelskich. Jego uwagę na kwestię sprostowania zwróciła sprawa Jarosława Sroki, skazanego na podstawie art. 46 Prawa prasowego na wysoką karę grzywny.
W swoim wyroku Trybunał Konstytucyjny, powołując się m. in. na brak realizacji zasady określoności prawa w zakwestionowanych przepisach, orzekł o niekonstytucyjności trzech artykułów Prawa prasowego dotyczących publikacji sprostowania oraz odpowiedzi: art. 46 ust. 1, art. 31 oraz art. 33 ust. 1 pkt. 1-4. W swoim orzeczeniu wskazał na szereg niejasności w wyżej wymienionych przepisach takich, jak brak precyzyjnych definicji sprostowania i odpowiedzi, jak również brak wskazania samego podmiotu oraz przedmiotu w normie penalizującej odmowę opublikowania sprostowania oraz brak precyzji w określeniu warunków, w których redaktor może odmówić publikacji sprostowania. Utrata mocy obowiązującej wymienionych przepisów została odroczona o 18 miesięcy.
Sprawa, która stanowiła podstawę wniesienia wniosku przez Rzecznika nie jest jedyną sprawą związaną z publikacją odpowiedzi i sprostowania sprawą, której przygląda się „Obserwatorium wolności mediów” Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Na postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu czeka sprawa redaktora naczelnego „Tygodnika Pułtuskiego”, skazanego na 9 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne.
Od ponad dwóch lat „Obserwatorium wolności słowa w Polsce” przygląda się i czynnie pomaga dziennikarzom przeciwko którym wytoczono postępowania. W ramach naszej działalności zauważamy potrzebę szerzej zakrojonej nowelizacji aktualnie obowiązującej ustawy Prawo prasowe, które już dawno przestało spełniać swoją funkcję regulacyjną i ochronną w stosunku do redakcji, jak i dziennikarzy.
Zdaniem autorów apelu, odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisów art. 46, 31 i 33 ust. 1 Prawa prasowego w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 1 grudnia 2010 r. o 18-miesięcy daje szansę wprowadzenia zmian nie tylko w artykułach dotyczących publikacji sprostowania i odpowiedzi, ale również bardziej precyzyjnego uregulowania innych istotnych anachronizmów oraz instytucji, które nie funkcjonują w Prawie prasowym i które mają związek z okresem PRL-u.
Należy bowiem zastanowić się nad zdefiniowaniem zadań prasy i zawodu dziennikarza, uregulowaniem kwestii rejestracji portali internetowych jako tytułów prasowych, redefinicją pojęcia prasy, instytucji autoryzacji wypowiedzi prasowej, rozszerzeniu prawa autorów do przekazywania informacji i publikacji tekstów anonimowo oraz zniesienie kary ograniczenia wolności w stosunku do dziennikarzy. Nowelizacja Prawa prasowego niezbędna jest w celu dostosowania go do potrzeb zmieniającej się struktury mediów oraz międzynarodowych standardów wolności słowa i wypowiedzi. Ponadto, sprawa wymaga natychmiastowego rozpoczęcia prac legislacyjnych nad projektem ustawy ze względu na krótki okres, jaki Trybunał Konstytucyjny przewidział na wprowadzenie tych zmian.
Autorzy apelu przypominają, że prace nad nowelizacją Prawa prasowego toczą się od kilku lat. Przedstawiciele „Obserwatorium wolności mediów” uczestniczyli w konferencji zorganizowanej w Nowym Domu Sztuki w Radziejowicach zorganizowanej dnia 15 września 2008 r. Podczas konferencji zaproponowane zostały trzy projekty nowelizacji ustawy. Pierwszy opracowany został przez Izbę Wydawców Prasy. Kolejna propozycja nowelizacji została przedstawiona przez posłów z ramienia Klubu Parlamentarnego „Prawo i Sprawiedliwość”. Projekt ten przedłożono Sejmowi, został jednak odrzucony w pierwszym czytaniu w sierpniu 2009 r. Ostatni z projektów zaproponowało Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich.
Na podstawie tych projektów Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego stworzyło swoją wersję nowelizacji Prawa prasowego, będącą kompilacją najlepszych z proponowanych rozwiązań. Ministerstwo przekazało 27 stycznia 2010 r. projekt pod obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów, od tego jednak czasu pracę nad nowelizacją zostały zatrzymane.
- Dlatego zwracamy się z prośbą o natychmiastowe podjęcie prac legislacyjnych mających na celu nowelizację przepisów uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją RP. Jednocześnie apelujemy również o podjęcie prac nad przepisami mającymi na celu modyfikację tych instytucji Prawa prasowego, które przestały chronić dziennikarzy i które budzą wątpliwości, co do zgodności z międzynarodowymi standardami wolności słowa. Wczesne rozpoczęcie prac nad nowelizacją, pomimo 18-miesięcznego terminu na wprowadzenie zmian, uchroni od pośpiechu legislacyjnego i umożliwi przeprowadzenie szczegółowych konsultacji ze środowiskiem dziennikarzy, wydawców oraz organizacji pozarządowych. Umożliwi również uniknięcie luki prawnej, ze względu na usunięcie z obiegu prawnego niekonstytucyjnych przepisów oraz brak nowych regulacji - napisało Obserwatorium Wolności Mediów do ministra Bogdana Zdrojewskiego.
(Ustawa Prawo prasowe z dnia 26 stycznia 1984 r., Dz. U. 1984, Nr 5, poz. 24)
Nowelizacja prawa prasowego pilnie potrzebna
W związku z niedawnym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego w sprawie instytucji sprostowania i odpowiedzi prasowej, jak również oczekującymi na rozpoznanie przez Trybunał Konstytucyjny oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka sprawami o rejestrację portali internetowych oraz autoryzację wypowiedzi prasowej, konieczne jest szybkie przeprowadzenie nowelizacji obowiązującego obecnie prawa prasowego. Tak uważa Obserwatorim Wolności Mediów Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, które wystąpiło z takim apelem do ministra kultury i dziedzictwa narodowego.