Należy na wstępie zaznaczyć, że młodociani uprawnieni są do podejmowania pracy tylko w dwóch przypadkach: a) w celu przygotowania zawodowego albo b) przy lekkich pracach. Co do zasady młodociani, którzy chcą podjąć pracę winni mieć ukończone gimnazjum i posiadać świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu. Należy jednak dodać, że w odpowiednim rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej wskazane są przypadki szczególne, w których dopuszcza się zatrudnienie młodocianych poniżej 16 roku życia i mimo braku ukończenia gimnazjum. Ponadto przepisy kodeksu pracy (art. 3045) przewidują wyjątkową dopuszczalność pracy dzieci do ukończenia przez nie 16 roku życia, ale tylko na rzecz podmiotu prowadzącego działalność artystyczną, sportową lub reklamową i wówczas wymagana jest pisemna zgoda rodzica (przedstawiciela ustawowego) i zezwolenie właściwego inspektora pracy, o które wnioskuje pracodawca spełniając uprzednio szereg ustawowych obowiązków.
W umowach o pracę w celu przygotowania zawodowego muszą się znaleźć takie elementy jak: rodzaj przygotowania zawodowego, czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego, sposób dokształcania teoretycznego oraz wysokość wynagrodzenia. Pracownik młodociany musi być zwalniany przez pracodawcę na dokształcanie.
W przypadku młodocianych zatrudnianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe, czyli na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, pracodawca jest zobowiązany do ustalania wymiaru i rozkładu czasu pracy przy uwzględnieniu tygodniowej liczby godzin nauki wynikającej z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego. W takim przypadku pracodawca musi zapewnić młodemu pracownikowi zatrudnienie w wymiarze nie większym niż 12 godzin tygodniowo, a w dniu, w którym się on uczy nie może pracować więcej niż 2 godziny. W czasie ferii szkolnych, młodociany może pracować do 7 godzin dziennie, ale nie więcej niż 35 godzin w tygodniu. Tygodniowe normy czasu pracy ustalane dla pracowników młodocianych są sztywne, co oznacza, że nie można rekompensować nadwyżki godzin w jednym tygodniu mniejszą ilością pracy w innym. Młodocianego nie można także zatrudniać w porze nocnej. Warto zaznaczyć, że każdy pracodawca zatrudniający młodych pracowników sam ustala wykaz prac lekkich w regulaminie pracy albo w innym akcie wewnętrznym, przy czym prace te nie mogą być wzbronione młodocianym na podstawie odrębnych ustaw.
Każdy młody pracownik przed podpisaniem umowy o prace zobowiązany jest poddać się badaniom wstępnym, a w tracie trwania stosunku pracy – badaniom okresowym i kontrolnym. Choć umowa zawierana jest z młodocianym, to pracodawca zobowiązany jest poinformować rodziców (opiekunów prawnych) o ryzyku zawodowym wiążącym się wykonywaną przez młodocianego pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Również w przypadku wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu pracodawca zobowiązany jest powiadomić o powyższym rodzica młodocianego. Tak jak innym pracownikom młodemu pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy. Pierwszy urlop w wymiarze 12 dni młodociany uzyskuje już po przepracowaniu pierwszych 6 miesięcy. Natomiast z upływem 12 miesięcy pracy pracownik ma prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły pracodawca zobowiązany jest do udzielenia urlopu wypoczynkowego w czasie ferii szkolnych.
Dorota Żurowska
Radca prawny
Rachelski i Wspólnicy
W umowach o pracę w celu przygotowania zawodowego muszą się znaleźć takie elementy jak: rodzaj przygotowania zawodowego, czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego, sposób dokształcania teoretycznego oraz wysokość wynagrodzenia. Pracownik młodociany musi być zwalniany przez pracodawcę na dokształcanie.
W przypadku młodocianych zatrudnianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe, czyli na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, pracodawca jest zobowiązany do ustalania wymiaru i rozkładu czasu pracy przy uwzględnieniu tygodniowej liczby godzin nauki wynikającej z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego. W takim przypadku pracodawca musi zapewnić młodemu pracownikowi zatrudnienie w wymiarze nie większym niż 12 godzin tygodniowo, a w dniu, w którym się on uczy nie może pracować więcej niż 2 godziny. W czasie ferii szkolnych, młodociany może pracować do 7 godzin dziennie, ale nie więcej niż 35 godzin w tygodniu. Tygodniowe normy czasu pracy ustalane dla pracowników młodocianych są sztywne, co oznacza, że nie można rekompensować nadwyżki godzin w jednym tygodniu mniejszą ilością pracy w innym. Młodocianego nie można także zatrudniać w porze nocnej. Warto zaznaczyć, że każdy pracodawca zatrudniający młodych pracowników sam ustala wykaz prac lekkich w regulaminie pracy albo w innym akcie wewnętrznym, przy czym prace te nie mogą być wzbronione młodocianym na podstawie odrębnych ustaw.
Każdy młody pracownik przed podpisaniem umowy o prace zobowiązany jest poddać się badaniom wstępnym, a w tracie trwania stosunku pracy – badaniom okresowym i kontrolnym. Choć umowa zawierana jest z młodocianym, to pracodawca zobowiązany jest poinformować rodziców (opiekunów prawnych) o ryzyku zawodowym wiążącym się wykonywaną przez młodocianego pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Również w przypadku wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu pracodawca zobowiązany jest powiadomić o powyższym rodzica młodocianego. Tak jak innym pracownikom młodemu pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy. Pierwszy urlop w wymiarze 12 dni młodociany uzyskuje już po przepracowaniu pierwszych 6 miesięcy. Natomiast z upływem 12 miesięcy pracy pracownik ma prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły pracodawca zobowiązany jest do udzielenia urlopu wypoczynkowego w czasie ferii szkolnych.
Dorota Żurowska
Radca prawny
Rachelski i Wspólnicy
