Jak mówi dr Anna Sporczyk-Popielarczyk, wicedyrektor Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka, kiedy nowe kierownictwo objęło resort, na rozpoznanie przed ETPCz oczekiwało 2 tys. spraw przeciwko Polsce. - Te sprawy możemy pogrupować na różne kategorie - dla naszego ministerstwa istotną kategorią są sprawy praworządnościowe, które dotyczą szeroko rozumianej reformy wymiaru sprawiedliwości, bardzo istotne są też sprawy ze skarg wniesionych przez osoby należące do środowiska LGBT, wiele jest spraw dotyczą przewlekłych postępowań sądowych, nadmiernego stosowania tymczasowego aresztowania, a także te dotyczące np. kontroli osobistej w zakładach penitencjarnych - mówi.
Czytaj: Polska będzie wykonywać wyroki ETPCz – rząd zapowiada specjalną ustawę>>
I dodaje, że od grudnia ubiegłego roku MS zaczęło też przeglądać swoje stanowiska we wszystkich sprawach, które zostały przez Trybunał zakomunikowane polskiemu rządowi - czyli w takich, w których ETPCz przesłał rządowi skargę, akta sprawy i czeka na jego ustosunkowanie się.
- Generalnie, gdy sprawa jest komunikowana, rząd ma dwie możliwości. Może zakwestionować zarzuty, które w skardze są wskazane lub uznać, że doszło do naruszenia przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i zaproponować polubowne zakończenie sprawy. I to może polegać na zawarciu ze skarżącym ugody albo też na przedłożeniu przez rząd deklaracji jednostronnej. W obu przypadkach rząd uznaje, że doszło do naruszenia i na ogół zobowiązuje się wypłaty słusznego zadośćuczynienia - dodaje dyrektor.
Ustawa na ostatniej prostej
Ministerstwo Sprawiedliwości razem z resortem spraw zagranicznych kończy pracę nad ustawą o wykonywaniu orzeczeń ETPCz. - Taka ustawa funkcjonuje tylko w kilku krajach europejskich, nie ma ich w krajach Europy Zachodniej. Staramy się, by była wzorem dla państw o silnej demokracji. Chcemy zawrzeć w niej, w jaki sposób orzeczenia mają być wykonywane, które organy są właściwe do wykonywania określonych zadań - mówi dr Sporczyk-Popielarczyk.
Przypomina, że wykonanie orzeczenia ETPCz polega na zakończeniu stanu naruszenia, przywróceniu stanu zgodnego z prawami człowieka, wypłacie z urzędu zadośćuczynienia. - Cały rozdział będzie też dotyczył wykonywania zarządzeń Trybunału o wydaniu środka tymczasowego. Chcemy, aby ustawa przewidywała ramy dla wykonywania orzeczeń Trybunału, aby każda instytucja, każdy resort, wiedziały, jakie mają zadania - podsumowuje.
Czytaj w LEX: Wybór sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka > >
Tam, gdzie zasadne, Polska proponuje ugodę
Wicedyrektor dodaje, że MS zmieniło również podejście do komunikowanych mu spraw. - Tam, gdzie jest ugruntowana linia orzecznictwa ETPCz a naruszenia są ewidentne, zaproponowaliśmy polubowne rozwiązanie spraw. Jeśli chodzi o sprawy praworządności w listopadzie tego roku ETPCz poinformował, że takich spraw jest przed nim 700, z czego ok. 200 jest zakomunikowanych, pozostały 500 jest odroczonych. ETPCz oczekuje, że Polska podejmie działania krajowe, które mogłyby zakończyć problemy występujące w wymiarze sprawiedliwości, związane z KRS. W MS dokonaliśmy weryfikacji stanowisk w tego typu sprawach. Zmieniliśmy stanowiska w ok. 160 sprawach, zostało 40 spraw, które są nowe - mówi.
Jak zaznacza, sprawy, które oczekują na rozpoznanie przed Trybunałem, dotyczą różnego rodzaju zarzutów, główny to naruszenie art. 6 Konwencji, czyli prawa do sądu. - Szczegółowo odnoszą się do udziału w wydawaniu orzeczenia czy to sądów powszechnych, czy SN lub NSA z udziałem sędziów powołanych przez KRS ukształtowaną po 2018. Wiele spraw to sprawy ze skargi sędziów, prokuratorów, wobec których prowadzone było postępowanie dyscyplinarne lub immunitetowe przed Izbą Dyscyplinarna, Izbą Odpowiedzialności Zawodowej. Również adwokatów, radców prawnych, także w sprawach dyscyplinarnych prowadzanych przez SN. Mamy również skargi dotyczące udziału w składzie sędziowskim asesorów sądowych, sędziów delegowanych przez ministra sprawiedliwości, a także odwołania z funkcji prezesa sądy - wymienia.
Wskazuje, że ugodowe zakończenie sprawy powoduje, że nie jest wydawany wyrok, który podlegałby nadzorowi przed Komitet Ministrów Rady Europy a kwota zadośćuczynienia jest niższa niż ta określona w wyroku.
Cena promocyjna: 53.1 zł
|Cena regularna: 59 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 44.25 zł
Prawnicy co do ustawy podzieleni
- To dobra wiadomość – mówi o przygotowywanym projekcie ustawy dr Piotr Kładoczny, wiceprezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, która monitoruje ten problem. Zwraca jednak uwagę, że wykonywanie wyroków ETPCz, szczególnie tych wskazujących na systemowe problemy, to przede wszystkim odpowiednie zmiany w prawie. - Jeśli Fundacja Helsińska od lat upomina się o wykonywanie orzeczeń dotyczących przewlekłości postępowań sądowych, to tego nie da się załatwić jedną ustawą, nawet specjalną. Do tego potrzebne są poważne reformy w prawie i w procedurze. Słyszymy, że zamierzają się tym zająć powołane niedawno komisje kodyfikacyjne, do spraw prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i ustroju sądów, liczymy więc na zmiany zmierzające do rozwiązania tego problemu. Ale to na pewno trochę potrwa – mówi.
Z kolei zdaniem prof. Ireneusza Kamińskiego zapowiedź uchwalenia specjalnej ustawy to dziwny pomysł. - Wykonanie wyroków ETPCz jest złożone i zindywidualizowane. Bardzo często problem jest w procesie stosowania prawa. Nie wyobrażam sobie, by w drodze ustawowej regulować ten proces. A więc np. w kontekście swobody wypowiedzi wymóc, by sądy adekwatnie uwzględniały m.in. określenie, czy wypowiedź jest oceną, czy twierdzeniem; publiczną rangę wypowiedzi; dziennikarski charakter wypowiedzi i kontrolną funkcję mediów – mówi Prawo.pl. I dodaje, że sądy mogą i powinny to robić w procesie stosowania prawa, uwzględniając kwestie konieczności i proporcjonalności. - Jeśli natomiast wada "tkwi w prawie", to należy je zmienić, by korespondowało z konwencyjnym standardem. Ale nie jest do tego potrzebna specjalna ustawa, wystarcza zwykły proces nowelizacji - podkreśla.
Sprawdź w LEX: Możliwość nadania klauzuli wykonalności orzeczeniu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.