Przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych przedstawili w ubiegłym tygodniu na posiedzeniu senackiej komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji raport z wykonywania przez Polskę wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
MSZ wskazuje w nim, że w większości spraw, w których doszło do stwierdzenia naruszenia przez Polskę przepisów Konwencji wykonano wyroki w zakresie tzw. środków indywidualnych, polegających na wypłaceniu skarżącemu kwoty odszkodowania zasądzonego przez strasburski Trybunał. Natomiast problemem pozostaje wciąż – przyznaje MSZ - kwestia wykonania wyroków w zakresie tzw. środków generalnych, polegających na zmianie prawa lub praktyki, która została uznana przez ETPCz za sprzeczną w Konwencją.
Zdaniem MSZ przyczyną niewykonywania wyroków w zakresie środków generalnych jest długotrwałość procesu legislacyjnego i ryzyko niewprowadzenia zmian w przepisach z uwagi na brak zgody odpowiedniej większości w parlamencie. - Zmiana natomiast praktyki wymaga często zmiany mentalności w danym środowisku zawodowym – twierdzili podczas posiedzenia przedstawiciele resortu.
Podczas posiedzenia Senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji przedstawiciele MSZ omówili raport oraz wymienili działania podejmowane przez rząd w celu wykonywania wyroków ETPC.
W dyskusji nad Raportem wzięli udział przedstawiciele Komisji Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej, przedstawiciele Prokuratury Generalnej, Krajowej Rady Sądownictwa oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Adwokat Wieńczysław Grzyb, który reprezentował na tym posiedzeniu Komisję Praw Człowieka przy Naczelnej Rady Adwokackiej, zwraca uwagę, że raport pomija kilka ważnych zagadnień rzutujących na ocenę działań rządu w tym zakresie. Najważniejsze, jego zdaniem to:
- brak omówienia szczególnie ważnych grup spraw, w szczególności dotyczących ochrony praw rodziców, prawa do rzetelnego procesu z uwzględnieniem dostępu do obrońcy, jak również prawa do bezpłatnej pomocy prawnej z urzędu i prawo dostępu do sądu.
- niektóre ze środków, które zostały podjęte w wykonaniu wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka mają charakter formalny, tzn. w istocie mogą uzasadniać twierdzenie, że rząd podjął działania w celu rozwiązania problemów wskazanych w tych wyrokach, lecz w istocie środki te nie rozwiązują wskazanych problemów. Dotyczy to w szczególności postępowania w sprawach lustracyjnych, przeludnienia w zakładach karnych (przeludnienie zostało zlikwidowane poprzez udzielanie w szerokim zakresie odroczeń wykonania kary pozbawienia wolności, co nie jest zgodne z dyrektywami wymiaru kary), wreszcie w zakresie  praw reprodukcyjnych (po orzeczeniu w sprawie A. Tysiąc przeciwko Polsce, Minister Zdrowia wydał stosowne rozporządzenie, które jednak w istocie nie rozwiązuje wskazanych wcześniej przez Trybunał problemów).
- niektóre działania rządu mają charakter niewystarczający np. listu Ministra Spraw Zagranicznych do Sekretarza Rady Ministrów w sprawie przestrzegania Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na etapie legislacyjnym zamiast bardziej stanowczych działań.
 
Czytaj także: W Sejmie będzie komisja ds. wdrażania wyroków ETPC