Takie rozwiązanie jest konsekwencją kilku wyroków Trybunału Praw Człowieka w sprawach tzw. Lustracyjnych. Były to przegrane przez nasz kraj sprawy Matyjek przeciwko Polsce, Bobek przeciwko Polsce, Lubych przeciwko Polsce, Jałowiecki przeciwko Polsce, Rasmussen przeciwko Polsce. W swoich orzeczeniach Trybunał uznawał odmowę sporządzania notatek z materiałów niejawnych za oczywiste naruszenie art. 6 ust. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w kontekście braku zagwarantowania prawa do obrony oraz naruszenia reguł równości stron. Wprawdzie Trybunał w Strasburgu (sprawa Welke, Białek przeciwko Polsce, wyrok z dnia 1 marca 2011 r.) dokonując oceny tego zakazu w kontekście prawa karnego stwierdził brak naruszenia art. 6 ust. 3 wspomnianej Konstytucji, jednak wyraźnie zaznaczył, że czyni to wyłącznie w okolicznościach stwierdzonych w tej właśnie konkretnej sprawie. Podkreślone zostało natomiast, że odmowa oskarżonemu i jego obrońcy możliwości sporządzania notatek oraz wykorzystania ich może być uznane za naruszenie Konwencji.
Naruszenie prawa do obrony
Jak wynika z uwag płynących ze środowiska adwokackiego, omawiany przepis o tajności utrudnia przeprowadzenie efektywnej obrony w przypadkach wielotomowych akt spraw. Dlatego też, zdecydowano się na dopuszczenie w § 7 projektu rozporządzenia możliwości sporządzania kopii, odpisów, wyciągów i notatek z dokumentów oraz akt oznaczonych klauzulą tajności. Muszą być one jednak oznaczone odpowiednią klauzulą tajności, a także zarejestrowane, przechowywane i udostępniane wyłącznie w kancelarii tajnej albo pomieszczeniach sądu lub prokuratury zgodnie z obowiązującymi przepisami o ochronie informacji niejawnych. Na czas trwania rozprawy lub posiedzenia kopie, odpisy, wyciągi i notatki mogą być wydawane na zasadach określonych w art. 156 § 4 k.p.k. osobom uprawnionym na mocy decyzji sądu.
Zaznaczanie dostępu w aktach
W stosunku do aktualnie obowiązującego rozporządzenia wprowadza się zmianę w zakresie odnotowywania udostępnienia dokumentów, akt lub przedmiotów oznaczonych klauzulą tajności.
Istotną zmianą w stosunku do uprzednio obowiązującego stanu prawnego jest określenie sposobu udostępniania materiałów o charakterze niejawnym biegłym, tłumaczom, specjalistom w podobny sposób jak w przypadku np. stron, a zatem umożliwienie sporządzenia notatek, co zostało uregulowane w § 11 projektowanego rozporządzenia.
Powoływanie się na tajne materiały
Rozporządzenie określa również sposób powoływania się w jawnych pismach i orzeczeniach na materiały o charakterze niejawnym, uznając, że koniecznym będzie zachowanie systemu, w którym wystarczające będzie podanie numeru rejestracji takich informacji w odpowiednim urządzeniu ewidencyjnym.
W przypadku innych tajemnic chronionych wystarczającym będzie wskazanie numeru karty z akt sprawy, bądź też numeru, pod którym zarejestrowano dowód rzeczowy.
Udostępnienie dokumentów, akt lub przedmiotów oznaczonych klauzulą tajności biegłemu, tłumaczowi lub specjaliście, następuje na zarządzenie prezesa sądu, a w postępowaniu przygotowawczym na zarządzenie prokuratora, tylko w zakresie niezbędnym dla wykonania czynności procesowej.
Uznano również, iż nowelizacja ustawy upoważnia do zastąpienia pojęć „tajemnica państwowa” i „tajemnica służbowa” zbiorczym pojęciem „informacje niejawne”.
Projekt rozporządzeni znajduje się w konsultacjach. Wejdzie w życie w 14 dni od publikacji w Dz.U.