O korzyściach i zagrożeniach wynikających ze zmian, jakie wprowadza wchodząca w życie od 15 lipca br. nowa procedura karna, dyskutowano niedawno na konferencji zorganizowanej na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Podczas debaty zwracano uwagę na to, że zawarcie w treści art. 167 k.p.k. dotyczącej tych „wyjątkowych wypadków” klauzuli generalnej stwarzać może bardzo duże zróżnicowanie w wykładni prawa, blokując nawet w niektórych przypadkach skutki oczekiwanej obecnie reformy. 
ID produktu: 40291206 Rok wydania: 2013
Autor: Paweł Wiliński
Tytuł: Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym>>>
Sędzia Sądu Najwyższego Stanisław Zabłocki wskazywał, że zdanie 3. omawianego przepisu powinno odnosić się do oczywistej niesprawiedliwości wyroku i tym samym skutkować interwencją sądu chociażby w przypadku niedobadania wiadomości specjalnych, niedobadania stanu psychicznego oskarżonego, stanu psychicznego pokrzywdzonego, niedobadanych dowodów, które mogą zapewnić oskarżonemu alibi, niezbadanych wyjaśnień oskarżonego, niedobadanego kontratypu, konieczności ustalenia czasu popełnienia przestępstwa, wartości przedmiotu przestępstwa. Stwierdził jedna, że ta sama „elastyczność” zapewniająca sędziemu możliwość dostosowania tego przepisu do konkretnej sprawy, stanowi zarazem największą wadę tego rozwiązania, zwłaszcza w okresie po wejściu w życiu reformy, regionalizacji reformy, a wreszcie arbitralności w traktowaniu tych wyjątków.
Prof. Piotr Kulesza stwierdził wprost, że ta „elastyczność”, to tak naprawdę „chwiejność” wprowadzanego od lipca 2015 r. rozwiązania. W tym też kontekście zdaniem Marcina Świerka z Sądu Okręgowego w Rzeszowie omawiany wyjątek należałoby w ogóle usunąć z treści przepisu art. 167 k.p.k., gdyż przywoływana w jego obronie zasada prawdy materialnej nie może być uznawana za bezwzględną w procesie.
Czytaj także: Kontradyktoryjny proces i trochę aktywny sędzia>>>
Na tle zarysowanych tych wątpliwości przywołany został przez prof. Piotra Kardasa i prof. Cezarego Kuleszę przykład włoski, gdzie analogiczna reforma procedury karnej zakończyła się całkowitym niepowodzeniem. Prof. dr hab. Piotr Kardas zwrócił uwagę na to, że wprowadzenie w życie postulowanego przez ustawodawcę, nowego modelu postępowania karnego musi pociągać za sobą potrzebę dokonywania wykładni przepisów i znowelizowanych instytucji zgodnie z duchem kontradyktoryjności, tj. przy zachowaniu trzech podstawowych warunków skuteczności reformy:
- zmiany pozycji sądu – postrzeganego na gruncie znowelizowanych przepisów jako gwaranta rzetelności postępowania prowadzonego przez strony z zachowaniem zasady sporności;
- uczynienia sądu ostatecznym gwarantem rozstrzygającym na podstawie prawa i tylko prawa spory między obywatelem a państwem (to jest istota kontradyktoryjności w ujęciu common law), pełniącym tym samym funkcję gwaranta sprawiedliwości proceduralnej (co czego potrzebna jest aprobata kierunków reformy przede wszystkim przez środowisko sędziowskie);
- wyraźnego oddzielenia postępowania przygotowawczego od stadium jurysdykcyjnego Więcej>>>
Wydawnictwo: Wolters Kluwer Seria: System Informacji Prawnej LEX Stan prawny: Zawsze aktualny. Okres dostępu: 12 miesięcy.