Komitet ONZ: problem tortur dotyczy także Polski

Wprowadzenie ustawowej definicji tortur, ułatwienia w dostępie do adwokata dla osób zatrzymanych, zakończenie śledztwa w sprawie tajnych więzień CIA oraz ograniczenie detencji cudzoziemców, w tym dzieci to najważniejsze rekomendacje Komitetu Przeciwko Torturom dla Polski.

Komitet wydał je pod koniec października po wysłuchaniu sprawozdania polskiego rządu z wykonywania Konwencji w Sprawie Zakazu Stosowania Tortur. O zawartości raportu poinformowano podczas poniedziałkowej konferencji w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Jak informuje dr Adam Bodnar, który reprezentował Fundację podczas sesji tego Komitetu ONZ w Genewie  (polski rząd reprezentowali przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości, Prokuratury Generalnej, więziennictwa, policji) pytał przedstawicieli polskiego rządu o m.in. tajne więzienia CIA w Polsce, warunki w więzieniach, a także w ośrodkach strzeżonych dla cudzoziemców oraz nadużycie siły przez Policję. HFPC przedstawiła Komitetowi kompleksowy raport zawierający komentarze do stanowiska rządu. Swój raport przedstawiło także Amnesty International.
- Jesteśmy bardzo zadowoleni z wypracowanych przez Komitet rekomendacji. W prawie dwudziestu szczegółowych punktach Komitet wskazał na wszystkie najważniejsze kwestie związane z realizacją zakazu tortur w Polsce – mówi dr Adam Bodnar, wiceprezes HFPC. I przyznaje, że Komitet zauważył też pozytywne zmiany w niektórych dziedzinach, jak choćby wynikające z niedawnej nowelizacji prawa karnego, ratyfikację konwencji o prawach osób niepełnosprawnych czy wydłużenie z roku trzech okresu na dochodzenie odszkodowań za niesłuszne aresztowanie.
Odnosząc się do postulatu zawiązanego z definicją tortur Adam Bodnar twierdzi, że z tym jest problem, ponieważ polskie przepisy karne w co najmniej kilku przepisach już to regulują. – Ale nie wprost i właśnie w takim rozproszeniu, podczas gdy Komitet chce, by w kodeksie karnym był jeden przepis określający wyraźnie, co to jest tortura o określający odpowiedzialność za stosowanie takich praktyk – mówi.
W przedstawionych rekomendacjach Komitet szczególnie koncentruje się na sytuacji w polskich więzieniach, w tym na kwestii przeludnienia. - Komitet ponownie powtórzył rekomendacje dotyczące przeludnienia w więzieniach oraz wskazał, że władze polskie powinny bezwzględnie dążyć do ustalenia normy mieszkaniowej na poziomie 4 metrów  kwadratowych – mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC. - W tym zakresie organy międzynarodowe są spójne i regularnie podkreślają, że polskie standardy są nie do zaakceptowania – dodaje. I podkreśla, że Komitet zwrócił również uwagę na niewystarczające finansowanie dla Krajowego Mechanizmu Prewencji, o co systematycznie upomina się Rzecznik Praw Obywatelskich, do którego zadań włączono zajmowanie się tą problematyką.
Komitet zwrócił uwagę również na sprawę tajnych więzień CIA w Polsce. Zdaniem ekspertów Fundacji Helsińskiej  i Amnesty International, rekomendacje Komitetu są kolejnym już głosem ze strony społeczności międzynarodowej wskazującym na konieczność wyjaśnienia zaangażowania Polski w przypadki łamania praw człowieka w trakcie walki z terroryzmem. - Tak jak wcześniej Komitet Praw Człowieka ONZ, Rada Praw Człowieka ONZ, czy Komisarz Praw Człowieka Rady Europy, tak teraz Komitet Przeciwko Torturom wezwał  Polskę do zakończenia w rozsądnym terminie śledztwa toczącego się w sprawie tajnych więzień CIA w Polsce oraz do pociągnięcia do odpowiedzialność osób zaangażowanych w tortury oraz nieludzkie traktowania – mówi Draginja Nadażdin, szefowa Amnesty International w Polsce. Komitet wskazał również, że Polska powinna zapewnić transparentność i informować opinię publiczną o postępach śledztwa. – A tymczasem śledztwo w tej sprawie trwa stanowczo za długo, a prokuratura nie udziela informacji, na jakim ono jest etapie, czy komuś może już postawiono zarzuty. Jesteśmy bardzo zaniepokojeni tą sytuacją – mówi Draginja Nadażdin.
Znaczna część rekomendacji Komitetu poświęcona jest sytuacji cudzoziemców w Polsce. Komitet zwraca uwagę przede wszystkim na fakt, że w obecnym stanie prawnym cudzoziemiec może być wydalony z kraju zanim jego odwołanie zostanie rozpoznane przez niezawisły organ. - Komitet zaleca ograniczenie detencji cudzoziemców ubiegających się o status uchodźcy, w tym dzieci, oraz zapewnienie im dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej  – mówi Karolina Rusiłowicz, prawniczka HFPC. - Co więcej, Komitet zaleca podjęcie również wszelkich możliwych działań w celu identyfikowania uchodźców, którzy są ofiarami tortur i zapewnienia im opieki - dodaje.