Sąd rejonowy w Zadarze (Chorwacja) 9 września 2019 r. wydał europejski nakaz aresztowania wobec E.D.L., zamieszkałego we Włoszech, w celu przeprowadzenia postępowania karnego w Chorwacji.
W następstwie poddania E.D.L. badaniu przez biegłego psychiatrę sąd apelacyjny w Mediolanie, który jest sądem właściwym do wykonania tego nakazu aresztowania, stwierdził istnienie zaburzeń psychotycznych wymagających dalszego leczenia farmakologicznego i psychoterapeutycznego, a także wysokie ryzyko popełnienia samobójstwa w przypadku pozbawienia wolności.
Wykonanie ENA wstrzymałoby leczenie
Sąd ten uznał, że wykonanie europejskiego nakazu aresztowania skutkowałoby przerwaniem leczenia E.D.L. i doprowadziłoby do pogorszenia się jego ogólnego stanu zdrowia, czego konsekwencje mogłyby być wyjątkowo poważne, a wręcz wiązałyby się z zaistnieniem ryzyka popełnienia samobójstwa. Stwierdził on, po drugie, że włoskie przepisy transponujące decyzję ramową w sprawie europejskiego nakazu aresztowania nie przewidują, by tego rodzaju względy zdrowotne mogły stanowić podstawę odmowy przekazania.
Czytaj w LEX: Właściwość miejscowa sądu do wydania europejskiego nakazu aresztowania - LINIA ORZECZNICZA >>
[-KSIAZKA_HTML-
Sąd zwrócił się więc do włoskiego trybunału konstytucyjnego z pytaniem o konstytucyjność tych przepisów. Uznawszy, że rozpatrywana sprawa dotyczy nie tylko zgodności wspomnianych przepisów z włoską konstytucją, lecz również wykładni prawa Unii, które przepisy te wdrażają, włoski trybunał konstytucyjny wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości. Z uwagi na to, że odmowy przekazania osoby, której dotyczy nakaz, nie przewidziano w odniesieniu do przypadku przewlekłej choroby o potencjalnie nieokreślonym czasie trwania, włoski trybunał konstytucyjny zwrócił się do Trybunału z pytaniem, w jaki sposób zapobiec ryzyku poważnego uszczerbku na zdrowiu tej osoby, której stan może się znacznie pogorszyć w razie jej przekazania. Zastanawiał się on czy wykonujący nakaz organ sądowy musi zwrócić się do organu sądowego wydającego ten nakaz o przekazanie informacji pozwalających wykluczyć takie ryzyko i czy jest on zobowiązany odmówić przekazania, jeżeli w rozsądnym terminie nie uzyska zapewnienia niezbędnego do wykluczenia owego ryzyka.
Czytaj: TSUE: Osoba objęta ENA powinna zostać zwolniona z aresztu, gdy terminy przekazania upłynęły>>
Domniemanie odpowiednich świadczeń medycznych
W wydanym dziś wyroku Trybunał, orzekający w składzie wielkiej izby, przypomniał, że zasady wzajemnego zaufania i wzajemnego uznawania mają w prawie Unii fundamentalne znaczenie, a druga z wymienionych zasad stanowi „kamień węgielny” współpracy sądowej w sprawach karnych.
Czytaj w LEX: Czy można odroczyć wykonanie ENA? Omówienie wyroku TS z dnia 8 grudnia 2022 r., C-492/22 PPU >>
Zdaniem TSUE oznacza to, po pierwsze, że wykonujące nakaz organy sądowe mogą odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania wyłącznie w oparciu o podstawy wynikające ze wspomnianej decyzji ramowej oraz, po drugie, że odmowa wykonania stanowi wyjątek, który powinien być interpretowany ściśle. Istnieje bowiem domniemanie, że opieka i świadczenia zdrowotne oferowane w państwach członkowskich w zakresie leczenia w szczególności ciężkich, przewlekłych i potencjalnie nieodwracalnych chorób są odpowiednie. Jednakże w przypadku gdy zachodzą poważne podstawy, aby przypuszczać – w oparciu o obiektywne dowody – że przekazanie osoby, której dotyczy nakaz, może w sposób oczywisty zagrozić jej zdrowiu, wykonujący nakaz organ sądowy może w drodze wyjątku czasowo odroczyć jej przekazanie. Według Trybunału, organ sądowy wykonujący nakaz musi korzystać z dyskrecjonalnegouprawnienia w zakresie oceny tego ryzyka z poszanowaniem przewidzianego w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej zakazu nieludzkiego i poniżającego traktowania. Aby dane traktowanie wchodziło w zakres tego zakazu, musi ono osiągnąć minimalny próg dotkliwości, który przekracza nieunikniony poziom cierpienia nierozerwalnie związany z pozbawieniem wolności.
Można odmówić, gdy jest ryzyko
Trybunał stwierdził, że w sytuacji gdy wykonujący nakaz organ sądowy dojdzie do wniosku, iż w świetle obiektywnych dowodów, którymi dysponuje, zachodzą poważne i stwierdzone podstawy, aby uznać, że przekazanie ciężko chorej osoby, której dotyczy nakaz, wiązałoby się dla niej z rzeczywistym ryzykiem znaczącego skrócenia oczekiwanej długości życia lub szybkiego, znaczącego i nieodwracalnego pogorszenia się stanu zdrowia, organ ten jest zobowiązany odroczyć jej przekazanie. W takim przypadku, w celu zapewnienia skutecznej współpracy w sprawach karnych, musi zwrócić się do wydającego nakaz organu sądowego o przekazanie wszelkich informacji odnoszących się do warunków zamierzanego ścigania lub pozbawienia wolności osoby, której dotyczy nakaz. - Jeżeli wspomniane ryzyko można wykluczyć ze względu na gwarancje udzielone przez wydający nakaz organ sądowy, europejski nakaz aresztowania musi zostać wykonany - stwierdził TSUE.
Czytaj w LEX: Praktyczne problemy wykonywania polskich europejskich nakazów aresztowania w Niemczech >>
Trzeba ustalić inną datę przekazanie
Jest jednak możliwe, że w wyjątkowych okolicznościach, w świetle informacji przekazanych przez wydający nakaz organ sądowy, organ sądowy wykonujący ten nakaz dojdzie do wniosku, po pierwsze, że w przypadku przekazania wydającemu nakaz państwu członkowskiemu osoby, której nakaz ten dotyczy, będzie ona musiała zmierzyć się z rzeczywistym ryzykiem nieludzkiego i poniżającego traktowania oraz, po drugie, że ryzyka tego nie można wykluczyć w rozsądnym terminie. W takim przypadku wykonujący europejski nakaz aresztowania organ sądowy musi odmówić jego wykonania. Jeżeli natomiast wspomniane ryzyko można w takim terminie wykluczyć, należy ustalić z wydającym nakaz organem sądowym nową datę przekazania.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.