Projekt ustawy deregulacyjnej proponuje egzaminy ustny na aplikacji radcowskiej. Zdaniem większości radców prawnych i adwokatów to dobry pomysł. Zwłaszcza, że Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że ta materia może być dowolnie kształtowana przez ustawodawcę, czyli egzamin zawodowy może być pisemny lub ustny.
Sprawdzian na stres i wiedzę
Testowy egzamin końcowy, czyli 100 pytaniowy test, który wprowadzono kilka lat temu zastąpił cześć ustną egzaminu. Jeśli radca rozpoczyna wykonywanie zawodu, na własny rachunek i w sądzie pierwszy raz staje przed przeciwnikiem procesowym i sędzią, to przeżywa ogromny stres.
- Jeśli radca prawny nie miał okazji zdawania przed komisją egzaminacyjną i nie przeżył tremy, nie nauczył się przekształcania stresu paraliżującego w stres mobilizujący, ma problemy z wykonywaniem zawodu. "Położy" kolejne sprawy – twierdzi radca prawny, wieloletni egzaminator Elżbieta Kwiatkowska-Falęcka. Radca prawny musi umieć prawidłowo formułować myśli, nie może robić błędów, musi umieć skupić uwagę słuchacza na sobie. Ci z radców, którzy zdali egzamin ustny, przeszli przez sito egzaminacyjne, na sali sądowej poradzili sobie lepiej.
Zdarzają się sędziowie bardziej dociekliwi, którzy lubią wiedzieć, czy radca jest dobrze przygotowany do prowadzenia sprawy. A zatem radca powinien umieć zaprezentować się publicznie.
Tymczasem test nie daje odpowiedzi na pytanie, czy prawnik jest nauczony czy też nie.
Radca Kwiatkowska-Falęcka posługuje się przykładem wypowiedzi doktora psychologii. Postanowiono sprawdzić wiedzę studentów a pomocą testów. Nie podano pytań, lecz numery i „puste odpowiedzi” na nie: a,b,c,d. zadanie polegało na dopasowaniu numerów do liter w sposób dowolny. Przykładając odpowiedzi do pytań z klucza, okazało się, że prawie wszyscy testowani zdali.
Elzbieta Falęcka jest zwolenniczką, że egzamin testowy można przeprowadzać przy egzaminach wstępnych. „Chodzi o oddzielenie kandydatów, którzy coś wiedzą od tych, którzy niewiele wiedzą”.
Jednak testowy egzamin końcowy dla radcy prawnego, adwokata, czy notariusza nie sprawdzi wiedzy. Żaden z tych zawodów nie wymaga w praktyce rozwiązywania testów – dodaje Kwiatkowska-Falęcka.
W życiu zawodowym są wątpliwości, problemy bardziej skomplikowane niż wybór między odpowiedzią c i d. Radca prawny zawsze zagląda do kodeksów, nie wkuwa przepisów na pamięć.
Warto tez zaznaczyć, że testy zawierają pytania niejednoznaczne, co do których poprawności zawodowcy nawet mają wątpliwości.
Fakultatywne egzaminy ustne
Prezes NRA Andrzej Zwara wielokrotnie próbował przekonać parlament do takiej zmiany przepisów, żeby egzamin ustny był fakultatywny. Egzamin ustny jest trudniej przeprowadzić. - Teraz mamy ponad pięć tysięcy aplikantów, więc zorganizowanie egzaminu ustnego dla takiej liczby osób byłoby niezwykle trudne i czasochłonne - mówił jeszcze w ubiegłym roku prezes Zwara.
Badania przeprowadzone wśród sędziów na zamówienie Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach pokazują, że 81 proc. sędziów jest zdania, iż aplikanci powinni zdawać egzamin adwokacki także w formie ustnej. Ich zdaniem w młodym pokoleniu zanikają umiejętności krasomówcze.
Aplikanci adwokaccy i radcowscy kończą naukę 31 grudnia 2012 r. Wyznaczony termin egzaminów zawodowych na marzec będzie dotyczył aplikantów, którzy są objęci ustawowym trzyletnim szkoleniem aplikanckim. Egzamin składa się na razie z 5 części, w tym pierwsza część jest testowa.