Powodem przygotowania projektu nowelizacji były docierające do projektodawców głosy obywateli, którym pomimo posiadania przez nich tytułu prawnego do spadku po posiadaczu rachunku – instytucje prowadzące rachunki odmawiały udzielenia szczegółowych
informacji o prowadzonych u nich rachunkach spadkobiercy, w tym np. co do powodu zamknięcia rachunku. Wobec braku stosownych regulacji ustawowych, polityka poszczególnych instytucji rynku depozytowego utrudnia, a niekiedy wręcz uniemożliwia uzyskanie przez spadkobiercę lub zapisobiercę środków pieniężnych zgromadzonych przez spadkodawcę na rachunku bankowym lub rachunku w SKOK.
Cel nowelizacji
Celem nowelizacji jest ułatwienie dostępu do informacji o rachunkach spadkobiercom i zapisobiercom ich posiadacza, a w następstwie - ograniczenie problemów następców prawnych z wypłatą należnych im z tytułu spadkobrania środków pieniężnych, a także wprowadzenie stosownych narzędzi prawnych.
W projekcie proponuje się również uregulowanie problematyki zarządzania środkami pieniężnymi po zmarłych klientach banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK).
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo bankowe, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy o ewidencji ludności zawiera zmiany, które wprowadzą regulacje w zakresie zabezpieczenia realnej wartości i postępowania ze środkami pieniężnymi zdeponowanymi na rachunkach bankowych lub rachunku w SKOK w sytuacji, gdy posiadacz tych rachunków przez długi czas nie dokonuje żadnych dyspozycji z nimi związanych albo zmarł. Wprowadza także regulacje zapewniające udzielanie należytej informacji osobom uprawnionym do powyższych środków i ułatwienia w ich otrzymaniu od właściwych instytucji.
Dwie rewolucyjne zmiany
Projekt ustawy przewiduje dwie nowe instytucje: obowiązek dla banku i SKOK informowania przy zawieraniu umowy rachunku o możliwości wydania dyspozycji na wypadek śmierci, a więc wskazania osób uprawnionych do otrzymania środków zgromadzonych na rachunku w przypadku śmierci jego posiadacza.
Drugą konstrukcją o zasadniczym znaczeniu dla osób uprawnionych będzie tworzona Centralna informacja o rachunkach, za pośrednictwem której osoba posiadająca stosowny tytuł prawny (posiadacz czy spadkobierca) będzie mogła uzyskać w dowolnym banku oraz SKOK informację dotyczącą wszystkich rachunków (posiadacza lub spadkodawcy) w bankach lub SKOK.
W projekcie proponuje się ustawowe uregulowanie takich kwestii jak:
- uznanie rachunku za „rachunek uśpiony” i skutki prawne tego faktu;
- wpływ śmierci posiadacza rachunku oraz braku aktywności posiadacza rachunku
względem rachunku na umowę rachunku;
- dostęp instytucji prowadzącej rachunek do informacji o śmierci posiadacza rachunku;
- dyspozycja na wypadek śmierci;
- dostęp osób fizycznych do informacji o wszystkich rachunkach, w tym zdefiniowanie
uprawnionego do informacji o rachunkach;
- zwolnienie banków i SKOK z odpowiednio tajemnicy bankowej i tajemnicy zawodowej
w związku z udzielaniem informacji o rachunkach;
- zarządzanie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na „rachunkach uśpionych”.
Ponadto banki i SKOK nie mają narzędzia pozwalającego aktywnie uzyskać informację o śmierci posiadacza rachunku. A co za tym idzie - o istnieniu rachunków pozostających w dyspozycji uprawnionych, ale wyłącznie banków czy SKOK.
Dyspozycja na wypadek śmierci w noweli prawa bankowego
Podstawowym celem nowelizacji prawa bankowego, autorstwa grupy senatorów jest uregulowanie rachunków nieaktywnych tzw. rachunków uśpionych. To znaczy - udostępnienie informacji spadkobiercom o istnieniu rachunków osoby zmarłej.