Cezary B. został oskarżony o to, że 3 maja 2013 r. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Otóż, będąc w stanie nietrzeźwości, przechodząc przez jezdnię, wszedł bezpośrednio przed jadący i oświetlony motocykl kierowany przez Marka M.
Motocykl ten uderzył w niego i przewrócił się, w wyniku czego kierowca uderzył ciałem o twarde podłoże jezdni i doznał ciężkich obrażeń ciała w postaci urazu czaszki i twarzoczaszki, złamania podstawy przedniego dołu czaszki, stłuczenia mózgu, złamania obu oczodołów z uszkodzeniem prawej gałki ocznej i innych.
Wina przechodnia
Urazy te spowodowały ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci choroby realnie zagrażającej życiu, tj. o przestępstwo z art. 177 par. 2 k.k. w związku z art. 178 par.1 k.k.
Sąd Rejonowy w Grójcu 4 grudnia 2014 r., uznał Cezarego B. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności. Wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres trzech lat próby. Sąd I instancji orzekł też wobec niego karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 10 zł każda.
Apelacje od tego wyroku złożyli: Prokurator Prokuratury Rejonowej w Grójcu i adwokat - obrońca Cezarego B.
Zmiana wyroku – dozór kuratora
Po rozpoznaniu tych apelacji, Sąd Okręgowy w Radomiu 27 lutego 2015 r., zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w okresie próby oddał Cezarego B. pod dozór kuratora i na mocy art. 42 par. 2 k.k. orzekł wobec niego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na dwa lata. W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
W okresie próby, tj. od 27 lutego 2015 r. do 27 lutego 2018 r., Cezary B. pozostawał pod dozorem kuratora sądowego, Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej Sądu Rejonowego w Grójcu.
Rzecznik Praw Obywatelskich złożył kasację na korzyść skazanego. Kasacja dotyczyła rozstrzygnięcia o oddaniu oskarżonego pod dozór kuratora.
Rzecznik Praw Obywatelskich zarzucił w kasacji rażące i mające istotny wpływ na treść tego wyroku naruszenie prawa materialnego, tj. art. 73 par. 2 k.k., w brzmieniu nadanym ustawą z 21 lipca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego i ustawy - Kodeks karny wykonawczy, poprzez jego błędne zastosowanie i oddanie Cezarego B. w okresie próby pod dozór kuratora. Było to naruszenie prawa, gdyż przypisane mu przestępstwo miało charakter nieumyślny, co uniemożliwiało orzeczenie dozoru, przewidzianego w powyższym przepisie.
Podnosząc ten zarzut Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku.
Przestępstwo umyślne nakazuje dozór
Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest oczywiście zasadna. Według Izby Karnej SN trafnie stwierdził Rzecznik Praw Obywatelskich, że z treści art. 73 par 2 k.k., po zmianie ustawy 27 lipca 2005 r. wynika, iż stosowanie dozoru jest obowiązkowe, między innymi wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego. Nie budzi przy tym wątpliwości fakt, że Cezary B. zarówno w chwili czynu, jak i w dacie orzekania był osobą młodocianą.
Natomiast za nietrafny należy uznać wyrażony przez sąd II instancji pogląd prawny, że przypisany skazanemu występek, jest czynem umyślnym. Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie, przyjmuje się, że przestępstwo stypizowane w art. 177 par. 2 k.k., jako całość ma zawsze charakter nieumyślny, niezależnie od tego, czy zasady bezpieczeństwa w ruchu naruszone zostały przez sprawcę nieumyślnie, czy też umyślnie (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 4 stycznia 2007 r., sygn. akt IV KK 392/06).
Rzecznik Praw Obywatelskich w uzasadnieniu kasacji zasadnie też podniósł, iż zastosowany w kwalifikacji prawnej czynu przypisanego Cezaremu B. przepis nie wskazuje znamion typów kwalifikowanych przestępstw z art. 173 k.k., art. 174 k.k. lub art 177 k.k. Ale przewiduje nadzwyczajne obostrzenie kar wobec ich sprawców.
Ujęty w dyspozycji przepisu art. 178 par. 1 k.k. stan nietrzeźwości, powiązany jest bowiem z osobą sprawcy, nie zaś ze znamionami popełnionego przestępstwa. Tym samym, uzupełnienie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego Cezarowi B. o art. 178 k.k., nie miało wpływu na ukształtowanie znamion tego przestępstwa.
Uchylenie wyroku
Prowadzi to do jednoznacznej konstatacji, iż popełniony przez mężczyznę występek jako całość ma charakter nieumyślny, a co za tym idzie, orzeczenie Sądu Okręgowego w Radomiu o oddaniu Cezarego B. pod dozór kuratora, nastąpiło z rażącym naruszeniem art. 73 par. 2 k.k. Przepis ten stanowi, że dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, a także wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej.
Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Najwyższy, uznając kasację Rzecznika Praw Obywatelskich za oczywiście zasadną, uchylił zaskarżony wyrok co do oddania sprawcy pod dozór kuratora.
W orzecznictwie kasacyjnym Sądu Najwyższego wskazuje się, że jest możliwe uchylenie zaskarżonego orzeczenia bez wydawania orzeczenia następczego, np. gdy Sąd Najwyższy uchyla błędne rozstrzygnięcie o oddaniu oskarżonego pod dozór kuratora.
W składzie orzekającym zasiadali sędziowie: Prezes SN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący, sprawozdawca), Małgorzata Gierszon oraz Kazimierz Klugiewicz.
Wyrok Izby Karnej SN z 25 stycznia 2024 r., sygnatura akt II KK 566/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.