Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza stworzyć nowy model dostępu do zawodów prawniczych, w celu ujednolicenia zakresu i poziomu kształcenia na poszczególnych aplikacjach prawniczych a także zagwarantowaniu równego dostępu do wszystkich zawodów prawniczych.
Przewiduje się, że absolwenci pięcioletnich studiów magisterskich na kierunku „prawo” będą mogli przystępować do prawniczego egzaminu państwowego pierwszego stopnia. Egzamin składałby się z dwóch części – testu sprawdzającego przygotowanie teoretyczne oraz części pisemnej weryfikującej umiejętności praktyczne w zakresie doradztwa prawnego Złożenie obu części egzaminu z wynikiem pozytywnym otwierałoby drogę do świadczenia usług w zakresie doradztwa (poradnictwa) prawnego. Egzamin państwowy pierwszego stopnia byłby jednocześnie ujednoliconym egzaminem otwierającym drogę do rozpoczęcia aplikacji zawodowych. Egzamin państwowy pierwszego stopnia przeprowadzałaby Państwowa Komisja Egzaminów Prawniczych, powoływana na mocy ustawy przez Ministra Sprawiedliwości. W skład Komisji wchodziliby przedstawiciele wydziałów prawa szkół wyższych, Ministerstwa Sprawiedliwości, Rady Prokuratorów, KRS, korporacji prawniczych, Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. Zakłada się, iż państwowy egzamin prawniczy po raz pierwszy zostałby przeprowadzony na początku listopada 2009 roku.
Odnośnie aplikacji sądowej i prokuratorskiej projekt założeń przewiduje prowadzenie dwuetapowego szkolenia zawodowego w Krajowym Centrum. Pierwszy etap szkolenia zawodowego (aplikacja ogólna) prowadzony byłby na potrzeby korpusu sędziowskiego, prokuratorskiego oraz referendarzy i asystentów w sądach i prokuraturach. Szkolenie to byłoby scentralizowane i prowadzone przez Krajowe Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. Aplikacje prokuratorską i sądową kończyłby odpowiednio egzamin sędziowski i prokuratorski przeprowadzany po ukończeniu szkolenia teoretycznego. Odrębny egzamin sędziowski lub prokuratorski byłby organizowany przez Krajowe Centrum dla osób, które wykonują funkcje referendarza lub asystenta sądowego, nie odbywały szkolenia na aplikacji sądowej lub prokuratorskiej, a chcą przystąpić do konkursu na stanowisko sędziego.
Osoby, które nie uzyskałyby miejsca na specjalistycznej aplikacji sądowej lub prokuratorskiej byłby uprawnione do wykonywania funkcji asystenta lub referendarza. Po wykonywaniu funkcji asystenta lub referendarza przez okres minimum 3 lat osoby takie mogłyby przystąpić do egzaminu prokuratorskiego lub sędziowskiego a następnie ubiegać się w konkursie o stanowisko sędziego lub prokuratora.
Ograniczony dostęp do aplikacji sędziowskich i prokuratorskich łączyłby się z konsekwentnym rozszerzeniem dostępu do wykonywania przez absolwentów studiów prawniczych innych zawodów – w szczególności adwokata, radcy prawnego, notariusza czy komornika. Przewiduje się, że osoby, które odbywały aplikację etatową oraz złożyły egzamin sędziowski powinny uzyskać automatycznie prawo do wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych. Takie samo prawo powinno dotyczyć osób, które odbywały aplikację pozaetatową, złożyły z wynikiem pozytywnym egzamin sędziowski oraz w trakcie aplikacji lub po jej odbyciu legitymują się co najmniej roczną praktyką na stanowisku asystenta lub referendarza lub inną praktyką w zakresie obsługi prawnej.
(Źródło: MS/KW)