- Wprowadzone zmiany oceniamy negatywnie i w związku z tym prosimy pana prezydenta o odmowę podpisania uchwalonej przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej ustawy, która – w obecnej formie – stanowi zagrożenie dla niezawisłości sędziowskiej. Wprowadzenie dodatków do wynagrodzenia dla sędziów, choć pozornie korzystne, budzi poważne wątpliwości co do intencji ustawodawcy. Podobnie jak epizodyczny charakter tej ustawy. Dodatki, zamiast wzmacniać niezależność sędziów, mogą stać się narzędziem nacisku – zwłaszcza jeśli ich przyznawanie będzie zależne od decyzji władzy wykonawczej - wskazuje KRS. 

Czytaj: Nowelizacja ustawy o delegowaniu sędziów do podpisu prezydenta>>

W jej ocenie najbardziej niepokojącym elementem wprowadzanej zmiany jest zaś utrzymanie mechanizmu umożliwiającego ministrowi odwołanie sędziego z delegowania praktycznie z dnia na dzień. - Taki przepis jest jawnym naruszeniem zasady niezawisłości sędziowskiej, zapisanej w art. 173 i 178 Konstytucji RP, oraz standardów międzynarodowych, w tym orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE - wskazano. 

Odpowiedź na wyrok TSUE

Nowela ma być lekiem na problemy sądowe sygnalizowane od lat, które zresztą znalazły też odzwierciedlenie w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 listopada 2021 r. w sprawach połączonych od C‑748/19 do C‑754/19. Trybunał stwierdził w nim, że artykuł 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu UE odczytywany w świetle art. 2 TUE oraz art. 6 ust. 1 i 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/343 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie wzmocnienia niektórych aspektów domniemania niewinności i prawa do obecności na rozprawie w postępowaniu karnym należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, zgodnie z którymi minister sprawiedliwości państwa członkowskiego może, na podstawie kryteriów, które nie zostały podane do publicznej wiadomości, z jednej strony delegować sędziego do sądu karnego wyższej instancji na czas określony albo na czas nieokreślony, zaś z drugiej strony w każdym czasie, na podstawie decyzji, która nie zawiera uzasadnienia, odwołać sędziego z tego delegowania, niezależnie od tego, czy nastąpiło ono na czas określony, czy na czas nieokreślony.

Co istotne, zgodnie z ostateczną wersją delegowanie sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy pozostaje w mocy. Vacatio legis noweli to 14 dni.

Delegacja ma być transparentna, a odwołanie uzasadnione  

Po pierwsze, zgodnie ze zmienionym art. 77 u.s.p. (dodane par. 3c i 3d) minister sprawiedliwości, decydując o delegacji, będzie musiał dokonać analizy obciążenia pracą sędziów i asesorów sądu (oraz pionu orzeczniczego), do którego miałoby nastąpić delegowanie, na tle innych sądów, w szczególności sąsiednich sądów równorzędnych, biorąc przy tym pod uwagę uwarunkowania dotyczące ich bieżącego funkcjonowania, jak choćby liczbę wolnych etatów sędziowskich czy asesorskich, długotrwałe nieobecności orzeczników, czy planowane przejścia w stan spoczynku, mogące przemawiać za potrzebą tymczasowego, kadrowego wzmocnienia albo też wskazujące na niezasadność delegowania. Kolejny przepis to swoista instrukcja dotycząca sposobu wyboru osoby albo osób, którym delegowanie może zostać zaproponowane. Czynniki, jakie winny zostać wzięte pod uwagę, obejmują w szczególności ocenę wpływu delegowania danego sędziego na sąd będący miejscem pełnienia przez niego służby (w szczególności, jaka będzie sytuacja w sądzie, kiedy zostanie delegowany), jak i ocenę efektywności jego pracy oraz dotychczasowego dorobku zawodowego.

Z kolei odwołanie z delegacji - uzupełnienie przepisu art. 77 par. 4 u.s.p. - będzie wymagało uzasadnienia przez ministra. Jak wskazano w uzasadnieniu, będzie to mogło być na przykład - ustanie potrzeby wzmocnienia kadrowego danego sądu, zmiana warunków w sądzie będącym miejscem służbowym delegowanego sędziego i znaczące pogorszenie się stopnia opanowania spraw w tym sądzie. - Ewentualnie zaś, w szczególnych przypadkach, poprzez wykazanie braku efektywności delegowania konkretnego sędziego, o ile okaże się, że jakość jego pracy w nowym miejscu pełnienia służby nie służy zrealizowaniu celów delegowania - dodano.

Co więcej, minister sprawiedliwości ma ogłaszać w Biuletynie Informacji Publicznej każde delegowanie sędziego oraz każde odwołanie albo ustąpienie z delegowania. W ogłoszeniu mają być zawarte przyczyny delegowania albo odwołania.

 

Dodatek na zachętę - na razie na dwa lata 

Nowela odchodzi też od dotychczasowej zasady - art. 77 par. 7 u.s.p. - że jedynie sędziemu delegowanemu do sądu równorzędnego przysługuje dodatek funkcyjny wizytatora sądu okręgowego. We wstępnej wersji projektu zaproponowano "dodatek z tytułu delegowania". Jego wysokość - jak wskazano - miała być określona w sposób niedający ministrowi sprawiedliwości możliwości indywidualizowania - 12,5 proc. podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego na początek, a po upływie sześciu miesięcy delegowania 25 proc. podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego (w 2024 r. podstawą jest 7005,76 zł - przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). 

W dalszych pracach, ze względu na stanowisko Ministerstwa Finansów, zrezygnowano z normowania w ramach ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, instytucji dodatku z tytułu delegowania do innego sądu, wprowadzając w to miejsce przejściowy przepis epizodyczny. Przyznaje on na 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy dodatek z tytułu delegowania każdemu sędziemu delegowanemu do wykonywania czynności orzeczniczych w innym sądzie, w wysokości 12,5 proc. podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, a po upływie sześciu miesięcy delegowania – w wysokości 20 proc. tej podstawy (czyli o 5 proc. niższej, niż zakładana w pierwotnej wersji projektu ustawy). 

Równocześnie uchylony zostaje par. 7 w art. 77 Prawa o ustroju sądów powszechnych, zgodnie z którym w razie delegowania sędziego do sądu równorzędnego, sędziemu przysługuje dodatek funkcyjny wizytatora sądu okręgowego.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.