Coraz więcej niekonstytucyjnych przepisów

W 2010 roku Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenia w 68 sprawach. Z tego 37 przepisów uznał za niekonstytucyjne. W 2009 roku wydał o 14 wyroków więcej. - Świadczy to źle o parlamencie. Ale też o lepszej selekcji spraw w TK na etapie wstępnym. Może też być dowodem na spowolnienie pracy sędziów. Choć jesienne przyspieszenie rozpraw pokazuje, że można w trzy miesiące rozwiązać nawarstwione latami problemy - uważa zastępca RPO Stanisław Trociuk.

Trybunał orzekał o niekonstytucyjności przepisów w co drugiej niemal sprawie. Zastrzeżenia dotyczyły głównie złamania zasady określoności przepisów prawa (art. 2 konstytucji)., równości, proporcjonalności, braku upoważnień ustawowych lub wykroczenia poza upoważnienie.

Błędne przepisy

Wiele skarg miało związek z samodzielnością finansową gmin lub korporacji zawodowych ( głównie komorników). Niekonstytucyjne okazały się przepisy o CBA, o IPN, o użytkowaniu wieczystym, o zasiłku pogrzebowym, o ubezpieczeniach KRUS, o instrumentach finansowych. Na 23 pytań prawnych, 13 potwierdziło wątpliwości sądów. Identycznie rzecz się przedstawiała z wnioskami konstytucyjnymi. W trzech przypadkach na cztery natomiast TK przyznał rację Prezydentowi RP.

Zgodne z konstytucją były natomiast przepisy o pomostówkach, wieku emerytalnym kobiet i mężczyzn, Traktat Lizboński.

Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich dr Stanisław Trociuk twierdzi, że wszystkie zaległe sprawy wniesione przez RPO do Trybunału, które czekały nawet cztery lata na rozpatrzenie zostały załatwione. Przyspieszenie nastąpiło w październiku i listopadzie, gdy zbliżała się do końca kadencja prezesa TK. Na ogół Trybunał uznawał za trafny pogląd Rzecznika, że naruszono zasady konstytucji. Tak się tez stało w ważnej społecznie sprawie składek rolniczego ubezpieczenia, która zmusza ustawodawcę do rewizji całego systemu finansowania ubezpieczeń społecznych. Kolejnym ważnym problemem, którzy ostatnio Rzecznik wrzucił do rozważenia Trybunałowi są prawa więźniów, którzy bez względu na popełnione przestępstwo muszą być badani przez lekarza w obecności strażnika.

Mniej skarg i pytań

- Zmniejszyła się liczba rozpatrzonych skarg konstytucyjnych w porównaniu z poprzednimi latami, zarejestrowano ich tylko 33 – mówi Stanisław Trociuk – Przyczyn może być wiele. Powodem mogły być odrzucenia na wstępnym etapie rozpoznania, gdyż nie spełniały kryteriów formalnych.

RPO zauważą, że do Trybunału wpływa także mniej pytań prawnych z sądów.

- W ubiegłym roku wiele pytań dotyczyło wynagrodzeń sędziów – wyjaśnia Stanisław Trociuk. – Trybunał kwestię rozstrzygnął, więc i wątpliwości zniknęły.

Poprawiło się wykonywanie orzeczeń TK.  Bardzo sprawnie działa specjalna komisja senacka. Wystarczy powiedzieć, że wyrok w sprawie uprawnień marszałka Sejmu w stosunku do RPO zapasł w listopadzie, a już 22 grudnia pojawił się w Senacie projekt ustawy nowelizującej.

W przyszłym roku czeka Trybunał rozwiązanie problemu odroczeń wyroków TK. Skutki takich decyzji nie są jasne dla sądów. Sędziowie bardzo różnie stosują przepisy uznane przez Trybunał za niekonstytucyjne, ale które utracą moc w terminie późniejszym niż data ogłoszenia w Dziennik Ustaw. Tu zdaniem RPO potrzebna jest wyraźna regulacja.