SN: bank nie naruszył zbiorowych interesów konsumentów w umowach IKE

Skarb państwa musi zwrócić Bankowi PKO SA w Warszawie wpłaconą karę - 7 mln zł. Sąd Najwyższy uznał bowiem, że bank nie złamał prawa i nie naruszył zbiorowych interesów konsumentów w sprawie Indywidualnych Kont Emerytalnych.

W 2012 r. prezes Urzędu Ochrony uznał za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę stosowaną przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna polegającą na niewskazywaniu w umowach o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych zakresu odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokości odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku.
Stanowiło to - zdaniem prezesa UOKiK  - naruszenie art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Drugim naruszeniem był otwarty katalog przesłanek wypowiedzenia umowy przez bank. Wedle art. 52 ust. 2 pkt 9 ustawy Prawo bankowe, umowa rachunku bankowego powinna określać w szczególności przesłanki i tryb rozwiązania umowy tego rachunku.
Prezes UOK i K nakazał zaprzestania praktyk i nałożył na bank łączną karę ponad 14 mln zł.

Odpowiedź PKO SA

W swoim piśmie PKO BP S.A. wskazał, że rachunek lokacyjny IKE prowadzony przez bank jest rachunkiem oszczędnościowym, służącym do gromadzenia przez oszczędzającego środków pieniężnych.
Ponadto postanowienia ustawy o IKE mają charakter szczególny w stosunku do przepisów Prawa bankowego. W ocenie PKO BP S.A., nie zawarcie w umowach rachunków lokacyjnych IKE wszystkich wymienionych w art. 52 ust. 2 Prawa bankowego postanowień nie powinno samo przez się stanowić dowodu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów i nałożenia sankcji administracyjno – karnych.
Bank wskazał, iż w jego opinii, pominięcie postanowień essentialia negotii umowy skutkuje zastosowaniem przepisów  Kodeksu cywilnego i Prawa bankowego, które zapewniają należytą ochronę konsumentom.

Sądy  dwóch instancji utrzymują decyzję w mocy

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zgodził się z decyzją prezesa, że art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, został naruszony. Według tego przepisu zakazane jest bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru uznanych za niedozwolone ( art. 47945 kpc).
Sąd Apelacyjny w Warszawie 10 lutego 2016 r. tylko w części przyznał rację prezesowi Urzędu i obniżył karę do 7 mln zł (w zakresie złamania art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencjii).
 W takiej sytuacji bank złożył skargę kasacyjną do Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, w której zakwestionował zastosowanie przepisów o naruszeniu zbiorowych interesów konsumentów.

SN uchyla dwa wyroki i karę

Sąd Najwyższy w wyroku z 8 listopada br. przyznał rację pełnomocnikowi Banku PKO BP: nie ma podstaw, by uznać, że zostały naruszone zbiorowe interesy konsumentów. Wobec tego SN uchylił decyzję prezesa UOKiK i dwa wyroki. Skarb państwa teraz musi zwrócić bankowi wpłaconą karę.
Sędzia sprawozdawca Dawid Miąsik podkreślił, że przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych i wypłat z kont IKE nie są rozliczeniami bankowymi w rozumieniu art. 63 Prawa bankowego. To nie są rozliczenia pieniężne - podkreślił sędzia.
Co do ważnych powodów wypowiedzenia umowy z IKE, to zdaniem sądu Najwyższego trudno we wzorcach umownych wymieniać enumeratywnie wszystkie przyczyny.  I nie ma przepisów, które nakazywałyby powody wypowiedzenia wymieniać.

Sygnatura akt III SK 53/16, wyrok SN z 8 listopada 2017 r.