Amnesty International opublikowała właśnie książkę Korporacje z nieograniczoną nieodpowiedzialnością: Nadużycia korporacji i prawo do sprawiedliwości i zadośćuczynienia. (Injustice Incorporated: Corporate Abuses and the Human Right to Remedy).
Jak stwierdzają autorzy publikacji, książka ma na celu wzmocnienie mechanizmów zadośćuczynienia dla ofiar nadużyć praw człowieka, których dopuściły się korporacje. Skupia się nie tylko na wyzwaniach, ale podaje też rozwiązania. Stanowi manifest dla zmian - wzywa obywateli do korzystania z prawa by wzmocnili swoją pozycję i doprowadzili do korekty niebezpiecznego zaburzenia równowagi, które powstało na skutek braku odpowiedzialności korporacji.
Zdaniem autorów ksiązki, szukające zadośćuczynienia ofiary łamania praw człowieka stają często przed poważnymi wyzwaniami. Wyzwania te stają się jeszcze większe, kiedy nadużyć dokonują międzynarodowe korporacje. Istota międzynarodowych korporacji i ich polityczne i finansowe możliwości tworzą bardzo konkretne problemy dla prawa do skutecznych środków odwoławczych. Obecne prawa i polityka nie radzą sobie wystarczająco z tymi przeszkodami.
Korporacje z nieograniczoną nieodpowiedzialnością badają co dzieje się, gdy biedne społeczności walczą o sprawiedliwość i zmagają się z potężnymi międzynarodowymi korporacjami.
Książka skupia się na czterech wyrazistych przypadkach nadużyć korporacji i pokazuje jak polityczne i finansowe możliwości, w powiązaniu z konkretnymi przeszkodami prawnymi, pozwalają firmom unikać odpowiedzialności i odmawiać prawa do rekompensaty. Wskazuje przede wszystkim na trudności w dochodzeniu do zadośćuczynienia za nadużycia praw człowieka popełnione w innym państwie niż państwo, z którego międzynarodowa korporacja pochodzi. Na podstawie tych przypadków książka identyfikuje i omawia trzy główne przeszkody: przeszkody prawne dla działań eksterytorialnych, brak wiedzy i związki firmy z państwem. Książka podaje konkretne rekomendacje, które pozwoliłyby usunąć te przeszkody - wzywając do prawnej, politycznej i praktycznej zmiany.

Cztery przypadki, które bada książka to:
- Bhopal: Wyciek gazu z 1984 i ciągłe zanieczyszczanie środowiska
- Omai: Awaria systemu przechowywania odpadków w kopalni złota w Omai w Gujanie w 1995 roku
- Ok Tedi: Awaria w 1984 roku systemu przechowywania odpadów w kopalni złota i miedzi Ok Tedi w Papui Nowej Gwinei i dalsze skażenie środowiska
- Trafigura: Składowanie w 2006 roku toksycznych odpadów w Abidżanie na Wybrzeżu Kości Słoniowej

Jak podkreślają autorzy, w przypadkach tych najbiedniejsi ludzie świata mierzyli się z najpotężniejszymi. Mierzyli się, chociaż ich zdrowie było osłabione a ich źródła utrzymania zostały zniszczone. - Nikt nie kwestionuje, że doświadczyli poważnych nadużyć. W żadnym z tych przypadków nie ma najmniejszych wątpliwości, że działania korporacji wpłynęły na doznanie szkody. A jednak w każdym z tych przypadków firmy skorzystały z fikcji prawnych i politycznych wpływów, by uniknąć wyraźnej odpowiedzialności, odmawiając ludziom rekompensat. Heroizm ludzi, którzy starali się uzyskać rekompensaty jest - po zbadaniu wszystkich okoliczności - niesamowity. Z kolei klęska państw - całkowita - czytamy w książce.
Książka stwierdza, że w celu rozwiązania tych trudności, niektóre szeroko rozpowszechnione założenia i doktryny prawne muszą zostać zakwestionowane. Zdaniem jej autorów większą wagę należy zwrócić na to, czy ludzie mają środki i możliwość, by korzystać z prawa i dochodzić sprawiedliwości. - Niezbędna jest większa współpraca między państwami w tym względzie. Dotyczy to nie tylko wymiany informacji i zasobów technicznych i finansowych, ale także współpracy w celu zapewnienia odpowiedzialności korporacji i dostępu wszystkich poszkodowanych osób do rekompensat. Państwa muszą być też bardziej przejrzyste w zakresie swych kontaktów z korporacjami - czytamy w publikacji.
Według jej autorów większość z tego, co proponuje książka to rozwinięcie lub intensyfikacja istniejących rozwiązań. Jest radykalna, ale tylko dlatego, że proponuje, by to, co okazało się niekiedy skuteczne, stało się regularnym rozwiązaniem, które będzie chronić prawa człowieka.
Książka Korporacje z nieograniczoną nieodpowiedzialnością proponuje zmiany w trzech najważniejszych obszarach: przeszkód prawnych dla międzynarodowych działań, braku wiedzy i związków korporacji z państwami. Wzywa do zmian prawnych i politycznych, by łatwiej było pociągnąć do odpowiedzialności spółki macierzyste firm odpowiedzialnych za łamanie praw człowieka na skutek międzynarodowych operacji. Wzywa także do wyraźnej poprawy w dostępie do informacji na temat firm i skutków ich działań na prawa człowieka, szczególnie w przypadku działań związanych z toksycznymi substancjami. Zajmuje się też niektórymi bardziej złożonymi kwestiami związków państw z korporacjami, wzywając do ujawniania wszystkich spotkań rządów z firmami.
Jak informuje wydawca, książka ta to początek długoterminowych działań Amnesty International na rzecz zabezpieczeń prawnych i zmiany podejścia w celu zwiększenia dostępu do sprawiedliwości za nadużycia praw człowieka, których dokonały korporacje.
Ściągnij całą książkę po angielsku w pliku pdf>>