Komisja Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej, obradująca 17 października 2010 r. w Kaziemierzu w 13. rocznicę wejścia w życie Konstytucji, stwierdziła że stan legislacji i praktyka stosowana przez służby specjalne narusza szereg konstytucyjnych praw obywateli. Komisja odniosła się w ten sposób do ujawnionych w ostatnich dniach przypadków inwigilacji dziennikarzy i zwróciła uwagę, że podobne praktyki dotyczą także innych zawodów. - Informacje o naruszeniach opisanych konstytucyjnych gwarancji wolności dotyczą dziennikarzy, jednakże nie ma żadnej pewności, czy nie odnoszą się także do innych zawodów. Pojawiające się informacje o podsłuchach stosowanych wobec adwokatów – obrońców osób podejrzanych, jeśli znalazłyby potwierdzenie, oznaczałyby ingerencję o charakterze właściwym dla państwa policyjnego.” – czytamy w przyjętej przez Komisję uchwale.
Adwokaci domagają się w niej od Rady Ministrów i Parlamentu przeglądu przepisów wielu ustaw, w tym o Policji, Prawa Telekomunikacyjnego, kodeksu postępowania karnego i innych, by w pełni zagwarantować przestrzeganie konstytucyjnych praw obywateli. Komisja zwróciła uwagę, że chodzi tu przede wszystkim o:
- wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się (art. 49 Konstytucji),
- wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji (art.54 ust.1),
- obowiązujący władze publiczne zakaz pozyskiwania, gromadzenia i udostępniania innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym (art.51 ust.2).
Komisja zwróciła uwagę, że Policja i służby specjalne powinny z urzędu informować osoby inwigilowane o podjętych wobec nich środkach kontroli operacyjnej. Wskazał na to już przed niemal pięciu laty Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 12 grudnia 2005 r. (sygn. akt K 32/04), ale wskazanej przez TK luki legislacyjnej nadal nie wypełniono.
- Konstytucja RP gwarantuje obywatelom w kilku swoich przepisach swoiste prawo do prywatności. Ta prywatność daje wszystkim niezbędny komfort w życiu codziennym, a niektórym zawodom, takim jak adwokaci czy dziennikarze – możliwość rzetelnego wykonywania zawodu. Tak rozumiane prawo do prywatności stanowi tez barierę przed bezprawnym pozyskiwaniem informacji przekazanych z pełnym zaufaniem adwokatom przez ich klientów, a dziennikarzom przez ich informatorów. Stosowanie inwigilacji wobec dziennikarzy i adwokatów stanowi pogwałcenie fundamentalnej dla obu zawodów, bezwzględnie wiążącej zasady zachowania tajemnicy zawodowej. Niestety, obserwujemy naruszanie prawa do prywatności – zarówno jeśli chodzi o zaniechania legislacyjne, jak też praktykę różnych służb. To kojarzy się z porządkami panującymi w ustrojach o charakterze autorytarnym i nie może być akceptowane – powiedział adw. Piotr Sendecki, przewodniczący Komisji.
Adwokaci: nadmiar kontroli szkodzi demokracji
Adwokatura sprzeciwia się niekontrolowanej inwigilacji obywateli, szczególnie wykonujących zawody zaufania publicznego. Obywatele mają prawo do prywatności, gwarantowane w Konstytucji, ale niedostatecznie chronione w innych przepisach. Dlatego Rząd i Sejm powinny dokonać stosownego przeglądu legislacji oraz niezbędnych zmian - takie oświadczenie uchwaliła w niedzielę Komisja Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.