75 proc. podatek to za mało. Sądy będą karać za nieujawnione źródło dochodów

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zgodne z konstytucją są przepisy nakładające na tego samego podatnika zarówno podatek w wysokości 75% za nieujawniony dochód oraz grzywnę wymierzoną za przestępstwo albo wykroczenie skarbowe.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone pytania prawne Sądu Rejonowego w Międzyrzeczu dotyczące odpowiedzialności za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 54 ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy w zakresie, w jakim przewiduje odpowiedzialność karną za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe podatnika będącego osobą fizyczną, któremu za ten sam czyn, polegający na uchyleniu się od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przez nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub niezłożenie deklaracji - z narażeniem przez to podatku na uszczuplenie - wymierzono uprzednio zryczałtowany podatek dochodowy na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości 75% dochodu, jest zgodny z art. 2 konstytucji. Zdanie odrębne zgłosił sędzia TK Marek Zubik.

Trybunał Konstytucyjny nie podzielił zarzutów sądu pytającego, jakoby stan prawny, w którym za to samo naruszenie prawa, polegające na uchylaniu się od obowiązku podatkowego przez nieujawnienie źródła przychodów, podatnika spotykają dwie sankcje - wyższy od wymierzonego na ogólnych zasadach podatek i kara za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe, orzekana przez sąd na podstawie art. 54 k.k.s., naruszał zakaz podwójnego czy wielokrotnego karania za to samo bądź stanowił nieproporcjonalną reakcję państwa na naruszenie prawa, godząc przez to w art. 2 konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny nie zgodził się ze stanowiskiem sądu, jakoby rzeczony podatek był rodzajem kary. Zryczałtowany podatek od dochodów z nieujawnionych źródeł lub dochodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach jest wymierzany w sytuacji, gdy przyrost majątku podatnika lub ponoszone przez niego wydatki nie znajdują pokrycia w jego dochodach przedstawionych do opodatkowania (są wyższe od ujawnionych dochodów) w danym okresie. Bywa i tak, że znaczny majątek nabywa lub ponosi duże wydatki osoba, która w ogóle nie figuruje w ewidencji organów skarbowych jako podatnik. Jeżeli osoba nie uzasadni w wiarygodny sposób źródeł pokrycia swoich wydatków lub przyrostu majątku, organ podatkowy, na podstawie tych zewnętrznych znamion majątkowych, ustala wysokość dochodu i wymierza od niego podatek w wysokości 75%. Należy podkreślić, że jeżeli sam organ ujawni źródła dochodu lub uczyni to podatnik (może to zrobić na każdym etapie postępowania podatkowego), zostanie mu wymierzony podatek na ogólnych zasadach, a nie podwyższony. Wyższa stawka tego szczególnego podatku zryczałtowanego jest uzasadniona tym, że obok niego nie wymierza się odsetek za zwłokę w uiszczeniu podatku dochodowego, a także tym, że organ podatkowy ponosi koszty ustalania dochodu. Celem tego podatku jest przede wszystkim zrekompensowanie budżetowi państwa uszczuplenia podatku i odsetek.

W uzasadnieniu TK stwierdził, że zryczałtowany podatek jest także jednym z instrumentów zwalczania tzw. szarej strefy czyli nielegalnej lub "półlegalnej" działalności gospodarczej, często na granicy przestępczości. Gdyby reakcja państwa na uchylanie się od płacenia podatków polegała tylko na podwyższeniu stawki podatkowej od dochodu z nieujawnionych źródeł albo tylko na odpowiedzialności karnej skarbowej, oznaczałoby to uprzywilejowanie podatników płacących podatek, którzy dopuścili się jednak błędów w samoobliczeniu podatku lub nie dotrzymali terminu zapłaty, do którego muszą zapłacić brakującą należność podatkową wraz z odsetkami, a ponadto podlegają ukaraniu.