Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w:
- ustawie budżetowej,
- uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego,
- planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.
Powinny być dokonywane:
- w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów,
- w sposób umożliwiający terminową realizację zadań,
- w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.
Zasadę tę wprowadzają przepisy ustawy z 27.08.2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2077 ze zm.).
Przepisy o zamówieniach publicznych
Ogólną normą jest, że jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Chodzi tu o regulacje ustawy z 29.01.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1579 ze zm.). Co istotne, przepisów tych nie trzeba stosować do zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 30 tys. euro.
Cena nie jest najważniejsza
Przy dokonywaniu wydatków publicznych obowiązują następujące zasady: celowości, oszczędności, efektywności, terminowości, zgodności z zaciągniętymi zobowiązaniami. Każdy podmiot zaliczony do sektora finansów publicznych, dokonujący zakupów, dostaw, usług i robót budowlanych, jest zobowiązany przestrzegać tych zasad. Potwierdza to m.in. wyrok WSA w Krakowie z 14.06.2016 r., sygn. akt I SA/Kr 281/16.
Cena nie jest jednak jedyną przesłanką. Ustawa wskazuje, że wydatki mają być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad: uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów. Znaczenie ma zatem nie tylko cena, ale również proporcja poniesionego wydatku do jakości kupionego towaru. Nie zawsze zatem optymalnym i zgodnym z prawem rozwiązaniem będzie kupno jakiegoś produktu, mimo że nie spełnia wszystkich oczekiwań kupującego, tylko dlatego, że jego cena była niska.
Bartłomiej Wachta, ekspert w zakresie prawa zamówień publicznych, wspólnik w kancelarii Maruta Wachta, potwierdza, że zamawiający z sektora publicznego niewątpliwie mają szereg nałożonych przepisami prawa obowiązków, które w istotny sposób ograniczają swobodę w dokonywaniu zakupów. Konieczność zachowania zasad wynikających np. z przepisów o dyscyplinie finansów publicznych oraz z prawa zamówień publicznych powoduje czasem konieczność rozstrzygnięcia bardzo trudnych dylematów, ponieważ – wbrew pozorom – zasada racjonalnego wydatkowania środków publicznych nie zawsze prowadzi do tych samych skutków, co zasady konkurencyjności i równego traktowania wykonawców. Ekspert przyznaje jednak, że zdarzają się sytuacje, w których cena nie jest kryterium najistotniejszym, ponieważ, ze względu na interes zamawiającego, ważniejsza jest jakość, funkcjonalność, bezpieczeństwo lub inne parametry, nawet takie, jak estetyka. Jego zdaniem, jeżeli przedmiotem zamówienia publicznego będzie np. portal internetowy danej instytucji, to trudno sobie wyobrazić, aby jedynym kryterium w takim postępowaniu była cena. Bartłomiej Wachta podpowiada, że ważne jest to, żeby każdy zakup był pod tym względem uważnie weryfikowany i żeby kryteria oceny ofert były dobierane odpowiednio do danego przypadku, z uwzględnieniem wszelkich uwarunkowań odnoszących się do planowanego zakupu, w tym kosztów i skutków jego wykorzystania.
