W przedmiotowej sprawie spółka, która prowadzi działalność deweloperską, zawarła umowy deweloperskie ze swoimi wspólnikami. Wspólnicy chcą jednak rozwiązania zawartych umów. Spółka znalazła więc podmiot trzeci, który nabędzie apartamenty w inwestycji, jednakże taniej o 10-20 proc. Wspólnicy przystali na warunki i zaproponowali zawarcie ugody, w której wskazali kwotę odszkodowania. Jest nią różnica pomiędzy ceną sprzedaży apartamentu wskazaną w umowach zawartych pomiędzy spółką a wspólnikami, a ceną sprzedaży apartamentów uzgodnioną z podmiotem trzecim.

W związku z powyższym fiskusowi zadano pytanie czy odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy przedwstępnej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Spółka uznała, że kwota odszkodowania za rozwiązanie umowy sprzedaży zapisana w ugodzie stanowi czynność, która nie podlega opodatkowaniu VAT. Nie podlega, ponieważ odszkodowanie nie stanowi ekwiwalentu za usługę. Pełni funkcję wyłącznie odszkodowawczą (sankcyjną).

Fiskus najpierw był innego zdania. Uznał, że rekompensatę (odszkodowanie) z tytułu rozwiązania umowy przedwstępnej, należy traktować, jako odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, wynikające z łączących strony więzów obligacyjnych oraz przewidziane wprost w postanowieniach ugody. A zatem, czynność ta podlega VAT i jest dokumentowana fakturą.

Dopiero po rozstrzygnięciu WSA uznał, że stanowisko podatnika jest prawidłowe. Teraz wskazał, że ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej, bądź niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony kontrahenta, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie podlegała VAT.

A w niniejszej sprawie ugoda nie stanowiła nawiązania pomiędzy stronami nowego stosunku zobowiązaniowego, w ramach którego ww. zgoda miała stanowić usługę świadczoną przez spółkę. Okoliczność, że strony w drodze polubownej uzgodniły wzajemne rozliczenia w związku z rozwiązaniem umowy nie oznacza, że pomiędzy stronami dochodzi do nawiązania nowego stosunku prawnego, w ramach którego spółka świadczy usługę w postaci wyrażenia zgody na rozwiązanie umowy, a wspólnicy płacą za to wynagrodzenie. Wspólnicy płacą należne spółce odszkodowanie stanowiące równowartość strat poniesionych przez spółkę w związku z niewykonaniem zawartych umów. Kwota rekompensaty jest bowiem różnicą pomiędzy kwotą należną za realizację umowy, a kwotą uzgodnioną z podmiotem trzecim (w umowach, które spółka zmuszona była zawrzeć w następstwie rozwiązania umów przez wspólników).

W konsekwencji należało uznać, że w przedmiotowej sprawie odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy przedwstępnej nie podlega opodatkowaniu VAT.

Interpretacja indywidualna Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z 5 lutego 2014 r., ILPP2/443-1045/12/13-S/AK, LEX nr 216912

Tekst pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego