W przedmiotowej sprawie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ) zwrócił się do fiskusa z pytaniem czy do usług polegających na pobraniu i przechowywaniu krwi pępowinowej można stosować zwolnienie z podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT.
Zdaniem NZOZ zabezpieczenie komórek macierzystych znajdujących się w krwi pępowinowej daje możliwość ratowania zdrowia, a także życia chorego dziecka oraz innych członków rodziny. NZOZ podkreślił też, że świadczone usługi muszą być usługami z zakresu opieki zdrowotnej, a więc zwolnionymi z podatku VAT.
W ocenie fiskusa, pobranie krwi pępowinowej w celu wykonania badań profilaktycznych, służących wykluczeniu pewnych chorób u matki i dziecka mieści się w pojęciu opieki medycznej i podlega zwolnieniu z podatku VAT. Natomiast w sytuacjach, gdy krew przechowywana jest w celu hipotetycznego wykorzystania w przyszłości, wyłącznie potencjalnie, a konkretna terapia nie jest przeprowadzona, rozpoczęta bądź też planowana, usługa przechowywania tej krwi oraz wszystkie czynności związane z przygotowaniem krwi do przechowania nie będą korzystały ze zwolnienia od podatku VAT, ponieważ usługi te w momencie świadczenia nie służą bezpośrednio leczeniu na rzecz odbiorców, nie służą również profilaktyce (nie zapobiegają bowiem chorobie), nie służą zachowaniu zdrowia (nie dążą do utrzymania aktualnego stanu zdrowia), nie służą również ratowaniu zdrowia, jego przywracaniu czy poprawie.
Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Sąd kasacyjny odwołując się do dorobku TSUE uznał, że o zakresie zwolnienia podatkowego decyduje przede wszystkim cel, w jakim podjęte zostały zabiegi i badania lekarskie. Jeśli zatem z okoliczności, w których dany zabieg bądź badanie lekarskie zostało podjęte, wynika, że miało ono inny cel niż ochrona (przywrócenie) zdrowia ludzkiego, zwolnienie nie będzie przysługiwać. Dlatego też, zdaniem sądu, w sytuacji gdy cel przechowywania krwi jest wyłącznie hipotetyczny to usługa ta nie jest ściśle związana z opieką medyczną korzystającą ze zwolnienia od podatku VAT.
Sąd za niewystarczające uznał podnoszony przez NZOZ argument o hipotetycznym wykorzystywaniu krwi pępowinowej w ogólnie rozumianej profilaktyce, zachowania i poprawy zdrowia, jak również opieki medycznej. Z orzecznictwa TSUE wynika bowiem wyraźnie, że zwolnienie dotyczy rzeczywistej opieki medycznej skierowanej do indywidualnego pacjenta, która została zaplanowana, rozpoczęta bądź też planowana w najbliższej przyszłości oraz czynności z nimi związanych.
Ostatecznie więc NSA uznał, że usługi świadczone przez NZOZ polegające na przechowywaniu krwi pępowinowej w celu ewentualnego wykorzystania w przyszłej, hipotetycznej terapii nie podlegają zwolnieniu od podatku, gdyż nie są usługami, o jakich mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT.
Wyrok NSA z 23 stycznia 2013 r., I FSK 309/12
Zobacz także: