Wielu obywateli Ukrainy, którzy po napaści Rosji na Ukrainę przyjechali do Polski, prowadzi tu działalność gospodarczą. Mają oni wątpliwości podatkowe i występują o interpretację. Tak było z Ukraińcem, który przyjechał 21 marca 2022 r. i od tej daty przebywa na stałe w Polsce. Stara się on o kartę pobytu na podstawie jednoosobowej działalności gospodarczej. Przyjechał z zamiarem stałego pobytu i przeniesienia tu swojego centrum interesów życiowych. Złożył wniosek w systemie CEIDG dot. otwarcia jednoosobowej działalności gospodarczej, wybierając jako formę opodatkowania ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Rozpoczęcie działalności nastąpiło 2 czerwca 2022 r. Jest to działalność usługowa w sektorze IT. Usługi programistyczne są obecnie świadczone na rzecz firm zarejestrowanych w Polsce. Od 15 października, w związku z przekroczeniem limitu zwolnienia podmiotowego z tytułu sprzedaży usług w Polsce został on zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. Przed przyjazdem do Polski podatnik prowadził na terytorium Ukrainy działalność gospodarczą. Jej przedmiotem były również usługi z branży IT. Od momentu wjazdu do Polski do 26 września 2022 r. programista prowadził działalność gospodarczą, świadcząc swoje usługi zdalnie, z terytorium Polski, ale kontynuując umowy realizowane na Ukrainie, wystawiając faktury z firmy ukraińskiej. Powziął on wątpliwość czy wartość usług wyświadczonych w ramach zarejestrowanej na Ukrainie działalności gospodarczej, wykonywanych zdalnie od momentu wjazdu do Polski, będzie wliczana do wysokości zwolnienia podmiotowego wynikającego z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, co mogłoby spowodować sytuację, w której powinien się on wcześniej zarejestrować do VAT niż miało to miejsce?
Jego zdaniem wartość usług wyświadczonych w ramach zarejestrowanej na Ukrainie działalności wykonywanych zdalnie od momentu wjazdu do Polski, nie będzie wliczana do limitu zwolnienia podmiotowego.
Brak prawa do zwolnienia
W interpretacji z 29 listopada br. (nr 0114-KDIP1-3.4012.544.2023.2.KP) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie przyznał podatnikowi racji. Stwierdził, że jako osoba prowadząca działalność gospodarczą zarejestrowaną na Ukrainie – w momencie rejestracji działalności gospodarczej w Polsce był on podmiotem nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju tj. Polski. Wskazał, że art. 113 ust. 13 pkt 3 ustawy wyklucza zastosowanie zwolnienia. Dokonując więc sprzedaży podlegającej opodatkowaniu w Polsce występuje on w charakterze podatnika w myśl art. 15 ust. 1 ustawy, który w momencie rozpoczęcia wykonywania tych czynności nie mógł skorzystać ze zwolnienia podmiotowego określonego w art. 113 ust. 1 i ust. 9 ustawy.
Wartość wynikająca ze zrealizowanej przez podatnika sprzedaży opodatkowanej na terytorium kraju po wjeździe do Polski nie może korzystać za zwolnienia podmiotowego wynikającego z art. 113 ust. 1 ustawy.
Eksperci: Zagadnienie złożone
- Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, zawarte w interpretacji, definiuje sytuację podatnika i wskazuje na konsekwencje prawne związane z zakresem zwolnień podatkowych w pierwszej kolejności podkreślając brak siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski przez wnioskodawcę w momencie rejestracji działalności. Organ jednoznacznie stwierdza, że wnioskodawca, będąc osobą prowadzącą działalność gospodarczą zarejestrowaną na Ukrainie, nie posiadał siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski w chwili rejestracji - podkreśla Michał Cielibała, doradca podatkowy z Kancelarii Biurex.
Ekspert zauważa, że fiskus wskazuje w tej sprawie na istotne kryteria, takie jak miejsce wykonywania działalności gospodarczej i konieczność unikania nadużyć, co znajdować ma uzasadnienie w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
- Jednakże kluczowe w tym przypadku jest właśnie prawidłowe wskazanie siedziby działalności gospodarczej, która w tym przypadku, po przekroczeniu granicy z zamiarem stałego pobytu, znajdowała się już w Polsce. Doszło więc do zmiany rezydencji podatkowej w związku z czym, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego, w przedstawionym stanie faktycznym zachodzi możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego określonego w art. 113 ust. 1 i ust. 9 ustawy – ocenia Michał Cielibała.
Ekspert zauważa, że organ wskazał, iż wyłączenie zwolnienia podmiotowego wynika z art. 113 ust. 13 pkt 3 ustawy o VAT, który to przepis wyklucza zastosowanie zwolnienia z podatku VAT, gdy podatnik nie ma siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju, a sprzedaż podlega opodatkowaniu w Polsce.
- Warto zauważyć, że organ podatkowy opiera swoje stanowisko właśnie na samym fakcie braku siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski. W opisanym stanie faktycznym zachodzi więc błędna decyzja spowodowana niepoprawnym określeniem siedziby podatnika. Zasadniczo, fiskus podkreśla, że zwolnienia podatkowe są wyjątkiem, a sytuacje wyłączenia z nich są precyzyjnie określone w przepisach prawa podatkowego. Niemniej jednak na podstawie przedstawionego w interpretacji staniu faktycznego jasno można stwierdzić, iż brak siedziby działalności gospodarczej w Polsce w tym przypadku nie zachodzi gdyż to w Polsce, po przekroczeniu granicy z zamiarem stałego pobytu, podejmowane były najważniejsze decyzje w zakresie bieżącego kierowania tą działalnością a tym samym to Polska a nie Ukraina powinna być uznana za państwo, w którym mieści się siedziba podatnika – podkreśla Michał Cielibała.
Siedziba działalności i miejsce jej prowadzenia
Kolejna ekspertka wskazuje na różnice między siedzibą działalności a miejscem jej prowadzenia.
- Organ podatkowy błędnie utożsamił pojęcie miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, z pojęciem siedziby działalności gospodarczej. W orzecznictwie sądów administracyjnych zwraca się uwagę, że ani ustawa o VAT, ani Dyrektywa 112 nie zawiera definicji "siedziby działalności gospodarczej". Ustawa o VAT odróżnia jednak to pojęcie od pojęcia "miejsca wykonywania działalności gospodarczej", na co wyraźnie wskazuje treść art. 28b i art. 28c ustawy (zob. Wyrok NSA z 14.09.2018 r., I FSK 1776/16, LEX nr 2578062) – podkreśla Karolina Kubista, adwokat w Kancelarii J.K.P. Legal.
Jej zdaniem, gdy działalność osoby fizycznej prowadzona jest w innym miejscu, niż miejsce jej zamieszkania, za siedzibę działalności gospodarczej należy uznawać miejsce zamieszkania tej osoby, gdyż to w tym miejscu podejmowane są najważniejsze decyzje osoby fizycznej w zakresie bieżącego kierowania tą działalnością. Ekspertka wskazuje na wyrok WSA w Warszawie z 20 kwietnia 2016 r. (III SA/Wa 1376/15, LEX nr 2137591).
- Skoro podatnik w czasie świadczenia usług mieszkał w Polsce, gdzie podejmował najważniejsze decyzje dotyczące prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, to siedziba jego działalności mieściła się na terytorium Polski, a zatem mógł skorzystać z zwolnienia podmiotowego wynikającego z art. 113 ust. 1 Ustawy o VAT. Organ błędnie ustalając, że podatnikowi nie przysługuje prawo do skorzystania z zwolnienia, nie udzielił de facto odpowiedzi na zadane w interpretacji pytanie – zauważa Karolina Kubista.
Zdaniem kolejnej ekspertki interpretacja organu jest nieprawidłowa.
- Organ błędnie zastosował przepis ustawy o VAT wyłączający prawo do zwolnienia z VAT z tytułu sprzedaży towarów i usług, dla podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju. W przypadku, gdy działalność osoby fizycznej prowadzona jest w innym miejscu, niż miejsce jej zamieszkania, za siedzibę działalności gospodarczej należy uznawać miejsce zamieszkania tej osoby, gdyż to w tym miejscu podejmowane są najważniejsze decyzje osoby fizycznej w zakresie bieżącego kierowania tą działalnością – uważa Agnieszka Zachorska konsultant podatkowy Kancelaria Pietrusiński sp.k.
Jej zdaniem, od momentu wjazdu do Polski, podatnik przeniósł swoje centrum interesów życiowych do Polski tym samym zmieniając również rezydencję podatkową na polską (jego miejscem zamieszkania stała się Polska).
- W Polsce zatem od momentu przeprowadzki zapadały wszystkie decyzje związane z działalnością gospodarczą dla świadczonych usług zarówno dla kontrahentów z Ukrainy jak i Polski. Wobec czego uznać należy, że podatnik posiada siedzibę prowadzonej działalności na terytorium naszego kraju, a w rezultacie, jeśli podatnik posiada siedzibę działalności gospodarczej w Polsce, której przedmiotem są usługi IT świadczone na rzecz ukraińskich kontrahentów zastosowanie ma w pierwszej kolejności art. 28b ustawy o VAT tj. miejscem opodatkowania tych usług jest terytorium Ukrainy – podkreśla Agnieszka Zachorska.
Dodaje, że w świetle art. 2 pkt 22 ustawy o VAT odpłatne świadczenie usług, których miejsce świadczenia znajduje się poza terytorium kraju nie stanowi sprzedaży w rozumieniu ustawy o VAT i tym samym przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT nie uwzględnia się świadczenia usług, których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium kraju (por. interpretacja z dnia 12 maja 2023 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0111-KDIB3-3.4012.47.2023.2.AM).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
