Z analiz Biura RPO wynika, że nadal istnieje szereg nierozwiązanych problemów o charakterze generalnym, które wymagają zmiany ustawy ordynacja podatkowa. Jeden z najważniejszych problemów dotyczy kwestii wszczynanie postępowań karnych skarbowych w celu przerwania biegu przedawnienia zobowiązania. Niemal od 10 lat w Trybunale Konstytucyjnym oczekuje na rozpoznanie wniosek RPO dotyczący podstaw prawnych takich praktyk
- Wielokrotne apele legislacyjne rzecznika do MF nie odniosły skutku. Początkowo resort finansów stał na stanowisku, że przed rozpatrzeniem spraw zawisłych przed TK podejmowanie zmian legislacyjnych byłoby przedwczesne. Następnie w 2022 r. minister finansów zapewnił, że w ramach prac nad systemową reformą ordynacji podatkowej przewidywana jest likwidacja przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku ze wszczęciem postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Zapowiedź ta nie została ostatecznie zrealizowana, a regulacja z art. 70 par. 6 pkt 1 ordynacji podatkowej nadal obowiązuje - pisze rzecznik.
Podobny problem dotyczy art. 70 par 8 ordynacji podatkowej, który stanowi, że nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.
- Regulacja ta jest niekonstytucyjna. Sprawa wydaje się oczywista z uwagi na to, że Trybunał Konstytucyjny rozstrzygał już w sprawie przepisu o tożsamej treści (w poprzednio obowiązującym stanie prawnym). Stwierdził jego niekonstytucyjność, a w uzasadnieniu wyraził zastrzeżenia co do obecnie obowiązującej regulacji - czytamy w komunikacie RPO.
W ostatnich latach RPO sygnalizował, że art. 297 par. 1 pkt 4 ordynacji podatkowej jest wadliwie skonstruowany. Umożliwia on organom udostępnienie akt Rzecznikowi wyłącznie w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Takie uregulowanie znacznie utrudnia realizację zadań ustawowych RPO w kwestii podatków; jest też niejednolicie stosowane. Zdarza się bowiem, że organy na tej podstawie odmawiają udostępnienia akt konkretnej sprawy z postępowania podatkowego przed formalnym zgłoszeniem udziału w postępowaniu przed sądem administracyjnym. A utrudniony dostęp do akt powoduje brak możliwości wszechstronnej analizy danej sprawy.
Problem jest aktualny zwłaszcza w przypadku obywateli występujących bez pomocy profesjonalnych pełnomocników. Mimo że problem ten został dostrzeżony przez resort finansów, który zapewniał jego rozwiązanie, prace legislacyjne w tym zakresie nie zostały sfinalizowane.
Innym istotnym problemem jest także ograniczona możliwość weryfikowania decyzji ostatecznych z uwagi na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Art. 245 par. 1 pkt 3b ordynacji podatkowej przewiduje, że organ podatkowy zasadniczo odmawia uchylenia dotychczasowej decyzji w całości lub w części, nawet jeżeli stwierdzi ustawowe podstawy wznowienia, ale wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przedawnienia: prawa do wydania decyzji ustalającej, zobowiązania podatkowego lub prawa do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej. Oznacza to, że nawet jeżeli dojdzie do wznowienia postępowania z uwagi na wyrok TK lub orzeczenie TSUE, organ może wydać decyzję odmawiającą uchylenia dotychczasowego rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej właśnie z uwagi na przedawnienie. Tym samym, czas trwania postępowań przed TK lub TSUE może w pewnych przypadkach decydować o braku możliwości wzruszenia ostatecznej decyzji podatkowej, jeśli dojdzie do upływu terminu przedawnienia.
Czytaj również: Prof. Łętowska: Trzeba "zestroić zegarki" z czasem Konstytucji >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
