W przypadku darów pieniężnych wszystko zależy od tego, czy mówimy o opodatkowaniu po stronie obdarowanego, czy też po stronie darczyńcy.

– Jeśli chodzi o osobę obdarowaną, to jeśli mamy do czynienia z organizacją pożytku publicznego, a darowizna jest przeznaczona na cele statutowe tej organizacji, to jest ona zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym. Natomiast jeśli chodzi o stronę darczyńcy, to mamy w polskim prawie na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych do czynienia z ulgą przy darowiznach – wyjaśnia Łukasz Grochowski, ekspert prawa podatkowego.

Ulga ta pozwala odpisać od dochodu wydatki na szlachetne cele. Ale, żeby z niej skorzystać, należy spełnić kilka warunków.

 – Po pierwsze, darowizna musi być przeznaczona dla organizacji pożytku publicznego, druga sprawa, nie może przekraczać więcej niż 6 proc. dochodu darczyńcy pod warunkiem, że jest to osoba fizyczna. W przypadku osób prawnych jest to już 10 proc. – wyjaśnia ekspert.

Kolejnym warunkiem skorzystania z ulgi w przypadku darowizn pieniężnych jest ich udokumentowanie. Podstawą jest potwierdzenie wpłaty określonej kwoty na rachunek bankowy.

 – Ten wymóg wprowadzono stosunkowo niedawno. Czyli nie możemy dać komuś tych pieniędzy w gotówce – zaznacza Łukasz Grochowski.

Jednak udokumentowane muszą też być darowizny rzeczowe.

 – Jeżeli darowizną będą towary, wtedy ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nakazuje udokumentować, że darczyńca jest właścicielem tych towarów oraz udokumentować jej wartość. Najczęściej odbywa się to przez dokumentację fakturową – mówi Łukasz Grochowski.

Problematyczny VAT

Darowizna pieniężna w świetle ustawy o podatku od towarów i usług nie jest ani dostawą towarów, ani świadczeniem usługi, w związku z czym nie może podlegać opodatkowaniu VAT. Inaczej jest w przypadku towarów, w szczególności żywności. Tu opodatkowanie VAT jest uzależnione od tego, skąd pochodzi żywność.

 – Co do zasady, jeżeli darczyńca przekazuje żywność, która była własnością przedsiębiorcy, to należałoby ten VAT odprowadzić, ponieważ w momencie wprowadzenia żywności czy innego towaru został odliczony podatek naliczony, w związku z czym, w świetle ustawy taka darowizna jest uznawana jako dostawa towarów, a jako, że jest to dostawa, należałoby odprowadzić od niej podatek VAT należny. Wyjątkiem jest sytuacja, w której darczyńcą jest producent żywności (wyłącza się z tego napoje alkoholowe), a obdarowanym jest organizacja pożytku publicznego – tłumaczy ekspert.

Ten przepis wprowadzono po kontrowersyjnej sprawie piekarza z Legnicy, który część niesprzedanego pieczywa przekazywał ubogim, a organy skarbowe nakazały mu zapłacić od tego podatek. Zaległości podatkowe były tak wysokie, że zmuszony był zamknąć piekarnię.

Wątpliwości co do obowiązku płacenia VAT mają organizacje pożytku publicznego przyjmujące pieniądze z akcji sms-owych, które są coraz popularniejszą formą pomocy, szczególnie w okolicach Świąt Bożego Narodzenia.

 – W 2010 roku minister finansów w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o VAT wprowadził zwolnienie z opodatkowania takich charytatywnych sms, jednakże jest kilka wyjątków, dość problematycznych jeśli chodzi o funkcjonowanie tego przepisu – mówi Łukasz Grochowski. – Wyjątkiem jest to, że nie dotyczy to usług pre-paid. Jeżeli sms został wysłany z telefonu komórkowego na kartę, to przepis nie ma zastosowania. Jest to dość problematyczne ze względu na funkcjonowanie tego przepisu w praktyce.

W efekcie, większość organizacji dolicza VAT do charytatywnych sms-ów z uwagi na to, że nie są w stanie określić, z jakich telefonów były one wysłane.