Do 30 marca 2013 r. przepisy stanowią o tym, że przesłanką opodatkowania jest istnienie (przysługiwanie) prawa do odliczenia przy nabyciu towarów przekazywanych nieodpłatnie. Przez pojęcie nabycia na pewno należy rozumieć każdy pochodny sposób nabycia własności towarów, niezależnie od tego, czy miały miejsce dostawa towarów, import towarów, czy ich wewnątrzwspólnotowe nabycie. Powstaje natomiast pytanie, czy opodatkowaniu podlega przekazanie towarów, przy których wytworzeniu przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia.

Konstrukcja prawna opodatkowania nieodpłatnego przekazania wskazuje na zasadność opodatkowania takiego przypadku. Ze względu na zasadę neutralności i zasadę opodatkowania konsumpcji opodatkowanie powinno mieć miejsce zawsze wtedy, gdy podatnik przekazuje towar, w którego posiadanie wszedł, mając prawo do odliczenia. Nie ma znaczenia, czy to wejście w posiadanie nastąpiło wskutek nabycia pochodnego, czy też w drodze wytworzenia towaru.

Jednakże pozostając na gruncie wykładni językowej, można stwierdzić, że wątpliwe jest, czy nieodpłatne przekazanie towarów, które podatnik sam wytworzył - nawet mając prawo do odliczenia podatku – w okresie od 1 kwietnia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. podlegał opodatkowaniu na podstawie art. 7 ust. 2 u.p.t.u.

Od dnia 1 kwietnia 2013 r. przepisy stanowią – jako o warunku opodatkowaniu - o sytuacji, w której podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Niewątpliwie zatem podlegać opodatkowaniu będzie przekazanie towarów zarówno w przypadku, gdy podatnik przekazuje towary, które nabył (w tym również przywiózł z kraju trzeciego), jak i w przypadku przekazania towarów własnej produkcji.

Przykład 1

Podatnik dokonał importu towaru – urządzeń ze Stanów Zjednoczonych. Swego czasu zapłacił podatek z tytułu importu, który odliczył. Teraz jedno z tych urządzeń przekazuje na potrzeby prywatne. Powinien opodatkować to przekazanie.

Przykład 2

Producent pieczywa (podatnik VAT czynny) część pieczywa przekazuje nieodpłatnie na potrzeby prywatne swoich pracowników. Od tego przekazania powinien zostać odprowadzony podatek naliczony.

Od dnia 1 kwietnia 2013 r. opodatkowanie nieodpłatnego przekazania będzie miało miejsce również wówczas, gdy podatnik będzie przekazywał towary, przy nabyciu (wytworzeniu, imporcie) których nie miał prawa do odliczenia, lecz w trakcie użytkowania tych towarów przyłączył do nich części składowe, od nabycia (wytworzenia, importu) których miał prawo do odliczenia.

Tenże przepis – w tej właśnie części w jakiej dotyczy opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów, przy nabyciu (wytworzeniu, imporcie) których nie było prawa do odliczenia, lecz istniało prawo do odliczenia w związku z częściami składowymi przyłączonymi do tych towarów – zdaje się być sprzeczny z ogólnymi zasadami VAT. Może prowadzić bowiem do opodatkowania towarów, w wartości których zawarty jest już rezydualny podatek. Powodowałoby to podwójne opodatkowanie.

Należy jednak zauważyć, że jeśli uwzględnić orzecznictwo TS UE, to podstawą opodatkowania przy takim nieodpłatnym przekazaniu powinna być tylko wartość (określona na dzień przekazania) dołączonych części składowych, od których odliczono podatek naliczony. Takie wnioski wynikają z wyroku Trybunału w połączonych sprawach C-322/99 oraz C-323/99 (Finanzamt Burgdorf przeciwko Hans-Georg Fischer i Finanzamt Düsseldorf-Mettmann przeciwko Klaus Brandenstein).

Intencją ustawodawcy jest, aby opodatkowanie miało miejsce, jeśli podatnik miał prawo do odliczenia w związku z jakimkolwiek sposobem uzyskania tych towarów. W związku z tym stanowi o prawie do odliczenia od nabycia, wytworzenia, importu tych towarów.

Należy zaś zauważyć, że towary mogą być niekiedy uzyskane przez podatnika poprzez ich wydobycie (odłączenie od skorupy ziemskiej). Dotyczy to różnego rodzaju kopalin. Powstaje pytanie, czy istnienie prawa do odliczenia podatku w związku z wydobyciem towarów, powoduje, że ich nieodpłatne przekazanie podlega opodatkowaniu. W świetle wykładni gramatycznej oraz mając na względzie poczynione już uwagi co do stanu prawnego obowiązującego do końca 2012 r., wydaje się to wątpliwe. Problem ten zaś ma znaczenie praktyczne (np. nieodpłatnie przekazywane górnikom deputaty węglowe).

Więcej na ten temat znajdziesz w publikacji „Zmiany w VAT w 2013 i 2014 roku” [EBOOK PDF], autorzy: Karolina Gierszewska, Tomasz Krywan, Ewa Sokołowska-Strug, Adam Bartosiewicz, Mariusz Gumola.

W publikacji „Zmiany w VAT w 2013 i 2014 roku” zostały omówione zmiany w podatku od towarów i usług, które wchodzą w życie 1 stycznia i 1 kwietnia 2013 r. oraz 1 stycznia 2014 r. Zmiany te są wyjątkowo obszerne i często są określane przez ekspertów jako rewolucyjne. W związku z tym podatnicy maja do czynienia z jedna z większych - jeśli nie największa - zmian ustawy o VAT w ostatnich latach. Więcej informacji >>>