W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciła się gmina, która w ramach długofalowego programu inwestycyjnego doprowadziła do powstania na swoim terenie parku inwestycyjnego. Gmina chce w ten sposób zachęcić inwestorów do nabywania gruntów na terenie parku pod budowę zakładów produkcyjnych.

Kwestię sporną stanowiło prawo do odliczenia podatku naliczonego – związanego z ponoszonymi nakładami na budowę dróg dojazdowych do parku inwestycyjnego. Według gminy budowa dróg, zasadniczo, stanowi realizację zadań własnych gminy, jednak dotyczy to działań ukierunkowanych na zapewnienie dóbr publicznych ich mieszkańcom. Natomiast, gdy gmina podejmuje działania inwestycyjne na zasadach właściwych dla przedsiębiorców, działalność gmin w tym zakresie powinna być traktowana jak pozostałych podatników VAT bowiem tutaj gmina kieruje się – tak jak każdy przedsiębiorca – możliwością osiągnięcia dochodu.

Fiskus uznał jednak, że wykonanie tych prac należy do zadań własnych gminy, wynikających z ustawy o samorządzie gminnym. Zadanie to gmina, co do zasady, wykonuje w oparciu o reżim publicznoprawny, tj. w ramach uprawnień i narzędzi przyznanych jej z mocy prawa, zatem nie działała - jak próbuje tego dowieść gmina - na zasadach analogicznych do prywatnych przedsiębiorców. Według fiskusa gmina nie będzie mieć prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony związany z ww. zakupami, ponieważ efekty tych prac nie służyły i nie będą służyć czynnościom opodatkowanym podatkiem od towarów i usług, gdyż w tym zakresie nie działa w charakterze podatnika.

                                       

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Zdaniem sądu każde działanie podejmowane przez gminę w imieniu własnym na własną odpowiedzialność i finansowane z budżetu gminy, służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, należy uznać za działanie publiczne. A zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie dróg gminnych należy do zadań własnych gminy. Budowa drogi gminnej odbywa się w ramach władztwa publicznego i gmina wykonując zadanie działa, jako administracja publiczna i może korzystać ze środków prawnych o charakterze władczym.

Zdaniem sądu budowa przez gminę drogi dojazdowej do parku inwestycyjnego, która ma charakter drogi publicznej nie oznacza, że budowa tej drogi nastąpi w ramach prowadzonej przez gminę działalności gospodarczej. Nadal jest to sfera działań publicznoprawnych, która nie ma cech działalności gospodarczej. Droga publiczna ze swojej istoty zaspokaja bowiem zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. A o zaliczeniu danej drogi do kategorii dróg publicznych decydują względy techniczne i prawne. Oznacza to, że drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie ustawy o drogach publicznych do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem.

Gmina, budując drogę publiczną (gminną), nie występuje więc w charakterze podatnika VAT a poniesione w związku z tą budową wydatki nie są związane z wykonywaniem przez gminę czynności opodatkowanych. Tym samym nie przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego od kwoty podatku należnego. Takiego związku przyczynowo-skutkowego, nawet o charakterze pośrednim, nie można upatrywać w tym, że celem budowanej drogi jest zapewnienie dojazdu do terenów, które gmina sprzedała lub zamierza sprzedać prywatnym inwestorom, na których to działkach będzie prowadzona działalność gospodarcza i że wybudowanie drogi miało wpływ na cenę działek.

Wyrok NSA z 19 listopada 2014 r., sygn. akt I FSK 1669/13

Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego