W przedmiotowej sprawie spółka zawarła z miastem umowę określającą warunki przejęcia przez miasto prawa wieczystego użytkowania nieruchomości gruntowej w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatku od nieruchomości. Do wartości rynkowej nieruchomości doliczono podatek od towarów i usług według stawki 22 proc.
Zdaniem spółki jednak w podanym stanie faktycznym nie stosuje się przepisów ustawy o VAT. Spółka wskazała, że przeniesienie prawa majątkowego w zamian za zaległości podatkowe nie jest ani odpłatną dostawą towarów ani odpłatnym świadczeniem usług, lecz stanowi szczególny przypadek wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.
Sprawa ostatecznie trafia do NSA. Zdaniem sądu fiskus nie ma racji, ponieważ obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług może powstać w wypadku przeniesienia własności towarów z nakazu organu władzy publicznej, czy też z mocy samego prawa, ale wyłącznie w sytuacji, gdy następuje to w zamian za odszkodowanie, tj. na zasadzie ekwiwalentności. Wówczas dwustronna czynność prawna byłaby również czynnością wzajemną, rodzącą obowiązek świadczenia przez obie strony tejże czynności i to wiązałoby się z powstaniem obowiązku podatkowego.
Natomiast w sprawie mamy do czynienia ze szczególnym przypadkiem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, a to wyklucza potraktowanie przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz gminy w zamian za zaległości podatkowe, jako klasycznej umowy o charakterze cywilnoprawnym. Jest to dodatkowy mechanizm poboru podatku, skutkujący wygaśnięciem zobowiązań podatkowych, a zatem nie jest możliwe obciążanie ich podatkiem od towarów i usług.
Wyrok NSA z 20 marca 2013 r., I FSK 639/12