W przedmiotowej sprawie do fiskusa zwróciło się miasto w sprawie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup usług zagospodarowania odpadów. Miasto zapytało fiskusa, czy ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawianych przez firmę wywozową dokumentujących zakup usług zagospodarowania odpadów.
Miasto wskazało też, że jest właścicielem kilkunastu obiektów, w których znajdują się lokale zajmowane przez najemców. Miasto, jako właściciel nieruchomości jest zobowiązane do deklarowania i wnoszenia opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Następnie, miasto obciąża powyższymi kosztami najemców na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych, takich jak porozumienia lub najem. Samo miasto uważa, że przez to przysługuje mu pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących nabycie usług zagospodarowania odpadów. Miasto wskazało, że kupowane przez nie usługi zagospodarowania odpadów mają pośredni wpływ na wartość podstawy opodatkowania świadczonych przez miasto usług najmu. Zakup ten pozostaje w bezpośrednim i ścisłym związku z działalnością gospodarczą miasta. Jednocześnie miasto wskazało, że nie jest w stanie dokonać podziału wydatków związanych z działalnością opodatkowaną i nieopodatkowaną. Nie zna bowiem metody, według której możliwe byłoby dokonanie takiego rozdziału.
Fiskus się nie zgodził. Uważa, że miasto pobierając opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie działa, jako podatnik VAT. Tym samym opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Natomiast wydatki za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku poboru opłat za gospodarowanie odpadami w związku z zawartymi umowami najmu stanowią wraz z czynszem podstawę opodatkowania i są opodatkowane stawką właściwą dla świadczonych usług najmu. Pobierana przez miasto opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jako element usługi najmu lokalu podlega opodatkowaniu VAT stawką właściwą dla usługi zasadniczej, tj. dla usługi najmu, w wysokości 23 proc. Dlatego nabycie usługi zagospodarowania odpadów związane jest z czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT i niepodlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.
Według fiskusa, wykorzystywanie przez miasto zakupów zarówno do czynności opodatkowanych i niepodlegających VAT nie może uprawniać do odliczenia w zakresie, w jakim zakupy te dotyczą działalności, która ze względu na brak jej gospodarczego charakteru nie należy do zakresu stosowania ustawy o VAT. Odliczenie podatku naliczonego jest dopuszczalne tylko w takim zakresie, w jakim wydatki te można przyporządkować działalności gospodarczej podatnika i jego czynnościom opodatkowanym. Dlatego miasto ma prawo do odliczenia podatku naliczonego tylko w takiej części, w jakiej podatek naliczony jest związany z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu, dla których występuje w charakterze podatnika VAT, a nie jako organ władzy publicznej. Zdaniem fiskusa, miasto ma możliwość w każdej sytuacji wyodrębnienia takich wydatków i to do niego należy przyjęcie odpowiedniej metody.
Sprawa trafiła do WSA w Łodzi. Zdaniem sądu, rację ma miasto. Sąd uznał, że fiskus powinien uwzględnić brak możliwości wyodrębnienia z wydatków o charakterze mieszanym, tych które służą zarówno do czynności nieopodatkowanych (gdy działa jako podmiot władzy publicznej), jak i podlegających podatkowi VAT (związanych z najmem lokali).
Fiskus nie może narzucić miastu obowiązku zastosowania bliżej nieokreślonej metody wyodrębniania podatku naliczonego związanego z wykonywaniem czynności opodatkowanych od wydatków związanych jednocześnie ze sferą gospodarczą i niegospodarczą podatnika. Oznacza to, że nie można zaakceptować stanowiska fiskusa, iż podatnik sam powinien określić i przyjąć określoną metodę, nie dając jednocześnie prawnego wzorca takiego postępowania. Zaakceptowanie takiego sugerowanego rozwiązania prowadziłoby w gruncie rzeczy do nakładania na podatnika obowiązku niewyrażonego wprost w krajowym prawie podatkowym. Istniałoby przy tym niebezpieczeństwo, że pomimo zastosowania przez podatnika jakiejś metody, organ zawsze mógłby ją zakwestionować twierdząc, że inna metoda byłaby bardziej właściwa. Sam fiskus jednak takiej metody nie wskazał.
WSA przytoczył tu jednocześnie pogląd NSA wyrażony w wyroku z 14 grudnia 2011 r., sygn. akt I FSK 430/11, że polski legislator podatkowy w żadnej z ustaw podatkowych nie wskazał metody obliczenia proporcji przy wykonywaniu przez podatnika czynności podlegających i nie podlegających opodatkowaniu VAT. Nie zawiera ich VI Dyrektywa (także Dyrektywa 2006/112/WE). Nie można więc jedynie w oparciu o zasadę neutralności podatku VAT bez zapisów ustawowych nakładać na podatnika obowiązków stosowania metody wyodrębniania podatku naliczonego w sytuacji, gdy zakupy towarów i usług służą jednocześnie czynnościom opodatkowanym i niepodlegającym opodatkowaniu, a ich wyodrębnienie nie jest możliwe. Obliczanie ewentualnej proporcji lub ustalenie metod i kryteriów właściwych dla zakresu odliczenia w przypadku wykonywania jednocześnie czynności opodatkowanych i niepodlegających opodatkowaniu wymaga ingerencji ustawodawcy. W braku zaś takich zapisów niedopuszczalne jest ograniczanie prawa do odliczenia podatku naliczonego jedynie w oparciu o kryteria lub metody, które ma ustalać ad hoc sam podatnik.
Wyrok WSA w Łodzi z 18 maja 2015 r., sygn. akt I SA/Łd 287/15
Omówienie pochodzi z programu Vademecum Głównego Księgowego