Fiskus przegrał przed NSA sprawę dotyczącą stosowania przez gminy prewspółczynnika VAT. Sąd zgodził się z jednostką samorządu terytorialnego, że skoro - jak stwierdziła we wniosku o interpretację - przyporządkowuje wydatki w 100 procentach do czynności opodatkowanych, to ma prawo do odliczenia całego VAT naliczonego.
- Wyrok ma istotne znaczenie dla tych samorządów, które realizują obecnie lub realizowały zadania z zakresu wodociągów i kanalizacji. Mogą one rozważyć dokonanie korekty uprzednich rozliczeń bądź dokonywanie korzystniejszego rozliczenia VAT na przyszłość. Należy jednak przygotować się na obronę prawidłowości przyjętej alokacji wydatku tego rodzaju do czynności opodatkowanych VAT w toku ewentualnego postępowania podatkowego – mówi Joanna Rudzka, doradca podatkowy, pełnomocnik w sprawie.
Wyrok zapadł 5 kwietnia br. na posiedzeniu niejawnym (uzasadnienia nie ma jeszcze w bazie orzeczeń NSA).
Czytaj również: Po wyrokach TSUE gminy niepewne swoich rozliczeń >>
Spór o związek wydatków z działalnością gospodarczą
Początkiem sporu był złożony przez gminę wniosek o interpretację podatkową. Gmina buduje nowe odcinki kanalizacji oraz inwestuje w urządzenia i infrastrukturę do zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz odbioru ścieków.
Wykonuje różne kategorie czynności:
- opodatkowane VAT, np. dostarczanie wody, odbiór ścieków, najem i dzierżawa, opłaty za użytkowanie wieczyste,
- zwolnione z VAT, np. najem lokali mieszkalnych (zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT),
- niepodlegające opodatkowaniu, np. czynności w zakresie dróg gminnych, kultury fizycznej, lądu przestrzennego, zieleni gminnej, ochrony środowiska, pobór podatków.
We wniosku o interpretację zapytała, czy ma prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego od ponoszonych przez nią wydatków inwestycyjnych i bieżących związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków. Chodzi o wydatki, które jest w stanie przyporządkować jedynie do czynności opodatkowanych w zakresie usług wodno-kanalizacyjnych.
Jej zdaniem, możliwe jest pełne odliczenie. Gmina uzasadniała, że zakupy związane z budową i funkcjonowaniem infrastruktury wodno-kanalizacyjnej wiążą się bezpośrednio z działalnością opodatkowaną, czyli sprzedażą usług dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Nie wiążą się z działalnością w zakresie władztwa publicznego, np. wydawaniem decyzji, budową dróg publicznych, czy zadaniami z zakresu oświaty.
Czytaj w LEX: Wniosek o wydanie wiążącej interpretacji podatkowej na przykładach >
Fiskus ogranicza odliczenie
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. Stwierdził, że analiza przedstawionych stanów faktycznych i zdarzeń przyszłych wskazuje, że zakupy związane z bieżącym funkcjonowaniem infrastruktury oraz inwestycjami nie są i nie będą wykorzystywane w całości do działalności gospodarczej gminy. Stwierdził, że infrastruktura jest wykorzystywana również do innych zadań. Według fiskusa, gminie przysługuje odliczenie jedynie w takim zakresie, w jakim towary i usługi będą służyły do wykonywania przez nią czynności opodatkowanych.
Gmina zaskarżyła interpretację do WSA w Łodzi, który jednak zgodził się z dyrektorem KIS i oddalił skargę (sygn. I SA/Łd 581/19). Sąd przyznał rację dyrektorowi KIS, że wydatki dotyczą nie tylko czynności opodatkowanych, ale także zwolnionych oraz będących poza zakresem VAT. Według WSA, skoro jednostki organizacyjne gminy wykonują czynności poza zakresem prowadzonej działalności gospodarczej, w ramach których dochodzi do dostarczania wody i odbioru ścieków, nie można twierdzić, że infrastruktura jest wykorzystywana wyłącznie do opodatkowanej działalności gospodarczej. Gmina wykorzystuję infrastrukturę także na swoje własne cele.
Oran interpretacyjny jest związany opisem stanu faktycznego
NSA uchylił i interpretację oraz orzeczenie WSA. Według NSA organ podatkowy zignorował opisany przez gminę stan faktyczny. Oparł swoje rozstrzygnięcie na stwierdzeniu, że przedstawione wydatki dotyczą nie tylko czynności opodatkowanych, ale także znajdujących się poza tym zakresem. Z kolei WSA błędnie utożsamił przedstawioną we wniosku o interpretację ocenę stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) z jego opisem. NSA podkreślił, że opisem stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) jest m.in. to, że gmina jest w stanie przyporządkować wydatki w całości do sfery działalności gospodarczej.
Zobacz procedurę w LEX: Inwestycja realizowana przez JST - określenie prewspółczynnika >
- Sąd I instancji w uzasadnieniu orzeczenia de facto dokonuje polemiki ze stanowiskiem skarżącej. Skoro gmina stwierdziła we wniosku, iż określone wydatki przyporządkowuje w 100 proc. do czynności opodatkowanych, to takim stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym był związany organ i w takich ramach powinien dokonać oceny stanowiska wnioskodawcy – orzekł NSA.
Według NSA, interpretacja nie będzie miała waloru ochronnego, jeśli w toku prowadzonego postępowania podatkowego organ stwierdzi, że stan faktyczny badany przez organy i ten powołany we wniosku o wydanie interpretacji różnią się od siebie lub przedstawiony stan faktyczny jest niepełny.
Zobacz procedurę w LEX: Prewspółczynnik alternatywny w JST - sieć wodociągowo-kanalizacyjna >
Wyrok ważny dla gmin
Według Joanny Rudzkiej, wyrok jest ważny dla gmin, które realizują lub realizowały w ostatnich latach inwestycje takiej jak oczyszczalnia ścieków, stacja uzdatniania wody, nowa nitka kanalizacji, czy nowa nitka wodociągu. Obecnie, zdaniem organów podatkowych, gminy realizujące tego rodzaju inwestycje, mają prawo do odliczenia VAT jedynie do wysokości tzw. prewspółczynnika VAT.
Czytaj w LEX: Prewspółczynnik dla działalności wodno-kanalizacyjnej gminy >
Wyjaśnia, że prewspółczynnik liczony metodą wynikającą z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej jest dość niski i wynosi jedynie kilka do kilkunastu procent. Bardziej korzystna metoda kalkulacji prewspółczynnika - pozwalająca na odliczenie ok. kilkudziesięciu procent VAT - wynika natomiast z linii orzeczniczej (począwszy od orzeczenia NSA z 26 czerwca 2018 r. sygn. I FSK 219/18, potem: I FSK 1448/18, I FSK 1532/18, I FSK 794/18, I FSK 795/18 oraz I FSK 715/18).
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Prewspółczynnik VAT dla działalności wodno-kanalizacyjnej gminy >
Jak podkreśla Małgorzata Kern, przewodnicząca zarządu Krajowej Rady Forum Skarbników JST, skarbnik miasta Chorzowa, wyrok NSA może dawać gminom nadzieję na zmianę niekorzystnego stanowiska organów podatkowych i sądów administracyjnych w kwestii stosowania prewspółczynnika VAT ze względu na niedokonanie oceny stanu faktycznego jakim był fakt, że skarżący w ramach prowadzonej działalności związanej ze sprzedażą opodatkowaną nie działał jako organ władzy publicznej.
-To pierwsze orzeczenie dające nadzieję na możliwość odliczenia 100 proc. VAT. Jednak należy zwrócić uwagę, że sąd kasacyjny położył nacisk nie tyle na kwestie merytoryczne, ale na to, że organ interpretacyjny jest związany stanem faktycznym lub zdarzeniem przyszłym przedstawionym we wniosku o interpretację. A to może utrudnić innym podmiotom powoływanie się na ten wyrok – mówi Małgorzata Kern.
Wyrok NSA z 5 kwietnia 2023 r., sygn. I FSK 500/20
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
