Rzecznik napisał do ministra finansów 8 sierpnia, że zasady, na jakich obywatele polscy zmuszani są przesyłać oświadczenia, że nie są podatnikami w USA, mogą być dla nich niezrozumiałe, a nie powinno tak być, zwłaszcza że przesyłane przez banki zapytania zawierają ostrzeżenie, że jeśli odpowiedzi nie będzie, to rachunek zostanie zablokowany, a odpowiedź nierzetelna grozi to odpowiedzialnością karną – a przecież nie jest tak, że każdy rozumie, czy stan jego finansów nakłada nań obowiązek płacenia podatków w Stanach Zjednoczonych.
Zobacz: RPO wystąpił do ministra finansów w sprawie FATCA >>
Chodzi konsekwencje tzw. ustawa FATCA, która zobowiązuje polskie instytucje finansowe do wystąpienia do posiadacza rachunku o oświadczenie, czy jest podatnikiem w USA. Formularze tych oświadczeń, które obywatele teraz dostają pocztą, zawierają ostrzeżenie o groźbie zablokowania rachunku w razie braku odpowiedzi i o odpowiedzialności karnej w przypadku fałszywego oświadczenia.
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że niepokojące RPO zapisy o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań dla oświadczeń składanych przez posiadaczy rachunków wzięły się z formularzy oświadczeń stosowanych przez stronę amerykańską, w których podobny rygor został uwzględniony. Minister finansów rozumie jednak zastrzeżenia RPO, zwłaszcza, że otrzymał podobne uwagi do przygotowywanego właśnie przez resort innego projektu ustawy.
Resort nie podziela jednak zarzutów Rzecznika co do niezgodności regulacji art. 19 ustawy FATCA z zasadą określoności przepisów prawa i przyzwoitej legislacji w zakresie, w jakim przepis ten nie precyzuje, jakie przesłanki przemawiają za posiadaniem statusu rezydenta podatkowego USA. Praktyka legislacyjna dotycząca stosowania odesłań do ustawodawstwa innych porządków prawnych jest bowiem z powodzeniem stosowana w obecnych przepisach prawa podatkowego.
Jak zauważa resort finansów, opisana w piśmie RPO praktyka stosowana przez niektóre z instytucji finansowych może wskazywać, że część z nich w sposób nieprawidłowy wywiązuje się ze zobowiązań płynących z wykonania Umowy FATCA, która w sposób jednoznaczny przesądza, że ostateczne określenie, czy posiadacz rachunku finansowego jest rezydentem Stanów Zjednoczonych dla celów podatkowych spoczywa na raportującej polskiej instytucji finansowej. Składane oświadczenie stanowić ma bowiem bardzo istotny, ale nie jedyny, element procedury, pozwalający raportującej polskiej instytucji finansowej na jednoznaczne określenie rezydencji posiadacza rachunku.
